De gezichten van Eastwood en McCartney vertegenwoordigen de twee uitersten in mannelijke gezichtstypen, die volgens psychologen elk hun eigen kenmerkende emotionele reacties opwekken.

Mensen met gelaatstrekken die kenmerkend zijn voor baby’s brengen dezelfde gevoelens van verzorging en medeleven naar boven als baby’s doen. Mannen met volwassen, mannelijke gelaatstrekken daarentegen, brengen kracht en seksuele macht over.

Dit is de conventionele wijsheid. Maar in het laatste nummer van de Journal of Personality and Social Psychology stellen drie onderzoekers onder leiding van Michael Cunningham, psycholoog aan de Universiteit van Louisville, dat de verschillen in mannelijke gelaatstrekken ook kunnen dienen om de oudste van de vragen te verklaren: Waarom voelen vrouwen zich aangetrokken tot mannen?

Citeren recente gedragsexperimenten, presenteren de onderzoekers een controversiële theorie die zij de meervoudige motiefhypothese noemen. Volgens deze hypothese voelen vrouwen zich het meest aangetrokken tot mannelijke gezichten die de beste elementen van beide uitersten combineren – de grote ogen en middelgrote tot kleine neus van het babygezicht met de sterke kaak en brede jukbeenderen van het gezicht van de volwassen man.

Vrouwen geven met andere woorden de voorkeur aan mannen wier gezicht zowel hun neiging tot koesteren als hun verlangen naar een seksueel volwassen partner inspireert.

Ze willen mannen die ze kunnen knuffelen als McCartney en aan wie ze zich kunnen vastklampen als Eastwood. Ze houden van Robert Redford (grote ogen en sterke kaak) boven Michael Jackson (geen kin). Ze houden van Mel Gibson (een god) boven Al Pacino (neus veel, veel te groot). O.J. Simpson en Tom Selleck komen volgens de onderzoekers ook in aanmerking voor een perfecte score.

Deze theorie gaat natuurlijk niet over ware liefde. Waarom de ene vrouw of man zich echt aan de andere bindt, is het resultaat van een groot aantal factoren, waarvan gezichtsaantrekkelijkheid er slechts één is. Noch gaat het over lichaamsvorm, die uiteraard zijn eigen belangrijke rol speelt. Het gaat om indrukken die worden gevormd door foto’s, door toevallige ontmoetingen, door diep in de ogen van een man te staren. Het gaat om gezichten die de eerste hartkloppingen teweegbrengen, die eerste zweem van verlangen, die knikkende knieën. Dit gaat over Wow!

De implicaties van de theorie zijn enorm. De onderzoekers beweren dat deze normen voor aantrekkelijkheid sociale, raciale en culturele grenzen overschrijden, dat vrouwen over de hele wereld weliswaar een verschillende smaak hebben wat betreft het gewicht, het lichaamstype en de verzorging van mannen, maar dat zij overal hetzelfde vinden in het gezicht van een man.

De psychologen beweren bovendien dat hun experimentele resultaten hen in staat stellen de componenten van de aantrekkelijkheid van mannen te kwantificeren. Ze kunnen tot op de honderdste millimeter nauwkeurig voorspellen wat de aantrekkelijkste ooggrootte is, wat een kin van een handicap in een pluspunt verandert en hoe groot de neus van een man mag zijn voordat vrouwen beginnen weg te kijken.

Zijn we er bijna achter hoe het perfecte mannengezicht eruitziet?

“Dit is een interessante theorie met een interessante onderliggende hypothese,” zei Leslie Zebrowitz, psycholoog aan de Brandeis University, die op hetzelfde terrein werkzaam is. “Maar het is controversieel. . . . . Er kunnen enkele universele (principes) van aantrekkelijkheid zijn. Maar ik ben er niet zo van overtuigd dat we al weten wat ze zijn.”

Het idee dat gezichten in typen vallen en dat die typen op hun beurt sterke emoties kunnen oproepen, is niet nieuw in de gedragspsychologie. Zebrowitz, bijvoorbeeld, heeft hetzelfde onderscheid tussen “babygezicht en volwassen gezicht” gebruikt in onderzoek naar sociale attitudes.

“Mensen met een babygezicht worden gezien als naïever, onderdaniger, warmer, eerlijker en lichamelijk zwakker dan hun leeftijdsgenoten,” zegt ze. Mannen met een volwassen gezicht worden daarentegen gezien als sterker, gewiekster en dominanter.

In een lang onderzoek naar rechtszaken ontdekte Zebrowitz dat hoe babyface de verdachte eruit zag, hoe groter de kans was dat hij werd vrijgesproken van misdaden waarbij sprake was van opzettelijk wangedrag. Echter, in overeenstemming met het beeld van naïviteit en zwakheid van babygezichten, werden verdachten van dat type vaker schuldig bevonden als ze werden beschuldigd van nalatig gedrag. Het onderzoek van Cunningham probeert vast te stellen hoe deze emotionele reacties op gelaatstrekken passen in de aantrekkelijkheid van een man voor vrouwen. Om dit te doen, verzamelden hij en zijn collega’s hoofd-en-schouderfoto’s van jonge mannen en toonden ze aan grote groepen van voornamelijk blanke, college-age vrouwen, waarbij ze hen vroegen de foto’s te rangschikken met behulp van een verscheidenheid aan aantrekkelijkheid schalen. Vervolgens verdeelden de onderzoekers de gezichten in 25 categorieën, waarbij ze nauwgezet de afmetingen van elk kenmerk maten om te bepalen welk deel van het gezicht het beste correleerde met hoge aantrekkelijkheidsscores.

De resultaten – die grotendeels dezelfde waren voor zowel de blanke vrouwen als latere studies met groepen Latino, Aziatische en zwarte vrouwen – vonden dat grotere ogen dan gemiddeld de belangrijkste factor waren.

“Ogen brengen informatie over,” zegt Cunningham. Grote, babyachtige ogen suggereren spontaniteit, onschuld, kwetsbaarheid. Kleine ogen, hoewel een teken van volwassenheid, “kunnen een lagere behoefte aan genegenheid en zorg uitstralen.”

Aan de andere kant leken vrouwen niet te houden van een onderontwikkelde, babyachtige kaak en kin. “Kaken geven leeftijd aan, maar ook kracht,” zegt hij, “Het geeft aan dat een man door de puberteit is gegaan.”

Brede wangen en hoge jukbeenderen – signalen van mannelijke fysieke volwassenheid en kracht – zijn ook goed. Maar dat geldt ook voor glimlachen, die niets te maken hebben met seksuele rijpheid en een universeel signaal zijn van vreugde, ontvankelijkheid en gezelligheid.

Kleding met een hoge status – een donker pak met een stropdas – lijkt te helpen, evenals korter haar, die beide kunnen worden geïnterpreteerd als symbolen van prestatie.

“Een man die een aantrekkelijke combinatie bezit van (kinderlijke), volwassen, expressieve, en goed verzorgde trekken; die er uitgaand en goed gekleed uitziet, stoer maar ook knuffelbaar, en mannelijk maar niet extreem sex-getypeerd, lijkt de beste kans te bieden op een affectieve, hoge-status . . partner,” concludeert de studie.

Wat vrouwen willen, zegt Cunningham, is een gezicht dat alles heeft.