Tienduizend jaar geleden, toen de laatste ijstijd ten einde liep, verdwenen hele stukken van het Australische Great Barrier Reef. De stijgende zeespiegel bedekte ’s werelds grootste koraalverzameling met sediment van het overstroomde land, waardoor het zonlicht werd tegengehouden dat koralen nodig hebben om te groeien. Het rif herstelde zich uiteindelijk, maar dat duurde honderden tot duizenden jaren. Deze bijna-dood en uiteindelijke wederopstanding was niet eenmalig, zo blijkt uit een nieuwe studie die de verschuivende grenzen van het rif door de geologische tijd heen laat zien. Het is een verhaal dat zich in de afgelopen 30.000 jaar vijf keer heeft afgespeeld, en dat vandaag misschien opnieuw gebeurt.

De studie “bevat enkele echt belangrijke lessen” om te begrijpen hoe veerkrachtig koralen zijn in het licht van verandering, en hoe snel ze herstellen na catastrofale gebeurtenissen, zegt Kim Cobb, een paleoklimatoloog aan het Georgia Institute of Technology in Atlanta, die niet bij het werk betrokken was. Het huidige tempo van de zeespiegelstijging is gematigd – ongeveer 10% van het tempo van 13.000 jaar geleden – maar in de toekomst kan het dramatisch versnellen, zegt ze.

Om het onderzoek uit te voeren, gebruikten wetenschappers onderwater sonar om plaatsen op de zeebodem te lokaliseren, voorbij het huidige rif, waar koralen in het verleden gegroeid kunnen zijn. Vervolgens boorden ze 20 gaten, waaruit ze rotskernen haalden die fossiele koralen en sedimenten bevatten die in de afgelopen 30.000 jaar waren afgezet, en die een deel van de laatste ijstijd en de daaropvolgende warme millennia besloegen.

Het rif ging in die tijd op en neer, ontdekte het team, en volgde de veranderingen in het zeeniveau met een snelheid van tot 20 verticale meter per duizend jaar. En toen het zeeniveau 21.000 jaar geleden zijn laagste punt bereikte -18 meter onder het huidige niveau, het verloren water opgesloten in enorme ijskappen- overleefden de koralen op de buitenste terrassen van het continentale plat van Australië, meldt het team vandaag in Nature Geosciences.

Wetenschappers hebben zich lang afgevraagd waar het Great Barrier Reef tijdens de laatste ijstijd naartoe ging, zegt Jody Webster, een marien geoloog aan The University of Sydney in Australië en de hoofdauteur van de studie. “We waren in staat om het te vinden.”

Maar het rif kon niet altijd de veranderende zeespiegel bijhouden. De onderzoekers identificeerden vijf momenten waarop het leek af te sterven – twee keer tijdens de afkoeling van de laatste ijstijd, toen dalende zeespiegels koralen blootstelden aan lucht; en drie keer 10.000 tot 17.000 jaar geleden, toen glaciale afsmelting de zeespiegel snel deed stijgen. “Webster: “We hebben niet alles doorboord of bemonsterd, dus hij en zijn collega’s kunnen niet bevestigen hoe groot het uitsterven was. Maar ze denken dat koralen op sommige plaatsen langs het continentaal plat in die tijd zijn blijven bestaan, waardoor riffen op andere plaatsen zich binnen 2000 jaar opnieuw konden vestigen.

De historische uitstervingen zijn vergelijkbaar met “wat we nu zien op het Great Barrier Reef,” zegt Mark Eakin, een koraalrif ecoloog bij de National Oceanic and Atmospheric Administration in College Park, Maryland, die niet betrokken was bij de studie. Veranderingen in het zeeniveau vormen op dit moment geen groot probleem, maar de temperatuur wel: Hittegolven hebben massale verbleking veroorzaakt, periodes waarin door hitte gestresseerde koralen symbiotische algen uitdrijven die in hun weefsel leven. Alleen al in 2016 – het warmste jaar dat ooit wereldwijd is geregistreerd – stierf 67% van de koralen langs de noordelijkste 700 kilometer van het rif.

Het nieuwe onderzoek is “nog een andere herinnering” dat wat we met de oceaan doen dramatische gevolgen zal hebben, zegt Eakin. “Verwacht niet dat riffen snel terug kunnen veren.”