4 mins read

Posted by Sharvari Sastry

De openstelling van de Indiase economie in 1991 bracht een hele wereld van keuzes voor onze deur, vooral voor liberale vrouwen. We konden nu mannen kiezen uit “Japan se leke Rusland, Australië se leke Amerika”. We hoefden niet eens meer te kiezen tussen chocolade, limoensap, ijs en toffiyan – de ‘nieuwe vrouw’ kon het allemaal hebben.

Net toen we dachten dat de jaren negentig ons alle facetten van vrouwelijkheid hadden laten zien, van wellustig tot masti, kwam Falguni Pathak in beeld als een verfrissende slok Camp(a) Cola. Met haar floppy boy-cut, boxy jasjes en deugdzame hoge toon was Falguni Pathak het queer icoon waarvan we niet wisten dat we het nodig hadden. En als haar persoonlijke stijl mijn eerste kennismaking met androgynie was, dan waren haar muziekvideo’s mijn inwijding in niet-normatieve seksualiteit.

Het begon allemaal in 1998, met het bedrieglijk zoete Yaad Piya Ki Aane Lagi, liefkozend bekend als Chudi. Op het eerste gezicht lijkt het groepje meisjes in de videoclip het Indiase antwoord op Sex and the City, waarin Riya Sen in ware Carrie Bradshaw-mode de ene outfit na de andere aanpast, om vervolgens in een handdoek het moment van glorie te bereiken. Maar het wordt al snel duidelijk dat Riya’s sartoriale ijver niet gericht is op welke man dan ook, groot of klein.

Lees ook: Understanding Queer Fan-Fiction As The Site For Healing

Ondanks dat het mannelijke model in de video alle essentiële 90s heartthrob-kwaliteiten bezit – zoals een middenscheiding, ongevraagd advies en twee overhemden – is hij uiteindelijk irrelevant. De echte held, weten we, staat al in het middelpunt. Toen ik die eerste opname zag van Falguni, in haar stoere blauwe blazer, die serieus een koekoek nadoet, wist ik dat het leven nooit meer hetzelfde zou zijn. En zomaar, met een nonchalante zwaai van haar hoofd, nam ze mij/Riya op in haar bende van sapphic garba groupies, en we hebben nooit meer omgekeken.

Met haar floppy jongenskapsels, boxy jasjes en deugdzame hoge toon was Falguni Pathak het queer icoon waarvan we niet wisten dat we het nodig hadden. En als haar persoonlijke stijl mijn eerste kennismaking met androgynie was, dan waren haar muziekvideo’s mijn inwijding in niet-normatieve seksualiteit.

Falguni’s beroemdheid bleef de boventoon voeren in het nogal middelmatige Aiyyo Rama. Deze video biedt een banale kritiek op het post-liberaliseringstijdperk, waarin we leren dat de materialistische wereld van winkelcentra en bals allemaal moh maya is en dat heteroseksueel nastreven slechts een toevallige, vervelende en potentieel levensbedreigende afleiding is van de echte dingen van het leven (d.w.z. Falguni Pathak, in een bruine blazer deze keer).

Het meest vernietigende commentaar op heteropatriarchaat is echter voorbehouden aan een van haar minder bekende meesterwerken, Saawan Mein, waarin heteronormativiteit wordt ontmaskerd voor wat het werkelijk is: een nodeloos agressieve en in wezen misogynistische wedstrijd met weinig inzet, waarin de kansen altijd tegen de niet-mannelijke identificator zijn. In de loop van de video nemen de meisjes en jongens het tegen elkaar op in een reeks frivole gevechten, variërend van semi-stationair fietsen tot ultiem borduren. Het is duidelijk dat Falguni niets te maken wil hebben met dit onaangename vertoon. Ze brengt een serenade vanaf een veilige afstand terwijl de escalerende idiotie culmineert in het gelijktijdig verbrijzelen van verschillende grote en breekbare matka’s, waarvan de metaforische gelijkenis met het mannelijke ego al dan niet puur toeval is.

Het is met de zwier van die verbrijzelende matka’s dat Falguni Pathak de vierde muur doorbreekt en afdaalt van onze ster naar onze vriend, in video’s als Maine Payal Hai Chhankayi, waar Falguni, de poppenspeler bij uitstek, een choreografie maakt van een uitgebreide variété-show met jongens en meisjes, om vervolgens aan te tonen dat dit in het dagelijks leven volslagen zinloos is. Haar bont gezelschap van artiesten lijdt onder een reeks van onopzettelijke en opzettelijke ongelukken, waaronder overlopende verf, overlopende Pepsi en overlopend katoen. De mannelijke protagonist-die-wandelende-Rorshach-test Vivaan Bhatena heeft weinig te bieden in het licht van deze tegenslagen, behalve bonsai-paraplu’s en vrijblijvende schouderophalen, maar gelukkig vindt onze heldin in Falguni en vrienden een betrouwbare steungroep.

Het meest vernietigende commentaar op heteropatriarchaat is echter voorbehouden aan een van haar minder bekende meesterwerken, Saawan Mein, dat heteronormativiteit blootlegt voor wat het werkelijk is – een nodeloos agressieve en in wezen misogynistische wedstrijd met weinig inzet, waarin de kansen altijd tegen de niet-mannelijke identificeerder zijn opgespeeld.

Falguni’s vrijgevigheid bereikt haar hoogtepunt in het schandalig campy Indhana Winva, waarin ze het buurmeisje ment om een volwaardige dragshow op te voeren ten bate van haar ondankbare minnaar. Met de hulp van haar speciale queer krachten, tovert ze fantastische ensembles geïnspireerd door camp klassiekers als de Lady Marmalade en genderqueer farao’s. Tegen de tijd dat het meisje verschijnt in een schijnbaar conservatieve ghagra-choli, zijn we klaargestoomd om te begrijpen dat dit slechts de zoveelste manifestatie is van haar veelzijdige, performatieve genderidentiteit.

Deze subtiele boodschap was zijn tijd misschien te ver vooruit om de aandacht van het publiek te trekken. Maar in Meri Chunar Udd Udd Jaye liet Falguni Pathak alle dubbelzinnigheid achter zich en schonk ons een queer liefdesverhaal voor de eeuwigheid, met een verliefde Ayesha Takia, haar van haar vervreemde partner Falguni en hun illustere metgezel. De video begint als een clichématig sprookje, met een gevangen heldin die gevangen zit in een ondoordringbaar fort dat wordt gecontroleerd door een verbiedende matriarch. De driehoeksverhouding is echter gedurfd en verrassend teder.

De ster-gekruiste geliefden delen een zachte, vrolijke relatie, vol gelach en avant-garde handballet. Hoewel het moeilijk te begrijpen is waarom ze hun schoenen aan hun polsen blijven dragen, is het niet meer dan normaal dat je helemaal kapot bent van hun scheiding. Maar net wanneer we vrezen dat alles verloren is, vindt Ayesha een nieuwe vertrouwelinge die letterlijk uit (een schilderij) naar haar toe komt, en haar een luisterend oor en een dansende hand biedt. In een verfrissende verandering is de man in de video niet louter decoratief, maar misschien ook een potentieel krachtige bondgenoot.

De subtext van hetzelfde geslacht in Meri Chunar is duidelijk genoeg om regelmatig voor te komen in lijstjes van de soort “Ten Times India was Accidentally Queer”; maar met elk van haar aanbiedingen gaf Falguni Pathak ons een visie op een wereld waarin het oké was – zelfs leuk – voor vrouwen om van andere vrouwen te houden, om zich een leven met hen voor te stellen, en, het belangrijkste voor mijn pre-tiener zelf, om openlijk naar hen te verlangen.

Lees ook: Film Review: Fire -On Queering Love And Beyond

We zien dat verlangen in de hongerige blikken van Riya en co; we zien het in de onstuimige oproepen van de buurvrouw; maar we zien het vooral in Falguni zelf, die met charmant gemak aandacht ontvangt en schenkt en op de een of andere manier toevallig op alle juiste plaatsen op alle juiste momenten is. Met haar queer aanwezigheid ontwricht ze de saaie lineaire logica van heteronormatieve ontmoetingen. Om Falguni te vinden zijn geen eenmalige verhalen of toevallige ontmoetingen nodig; ze is er gewoon, altijd al bekend, en altijd al geliefd.

Sharvari is een onderzoeker en docent theater en performance met een passie voor jaren ’90 populaire cultuur en esoterische aardrijkskunde weetjes. Ze woont en werkt momenteel tussen Chicago en Bombay. Je kunt haar vinden op haar email: [email protected].