Een tijdlijn van de belangrijkste gebeurtenissen in de 40-jarige oorlog in Afghanistan
KABUL, Afghanistan (AP) – De voormalige Sovjet-Unie marcheerde op kerstavond 1979 Afghanistan binnen, beweerde te zijn uitgenodigd door de nieuwe Afghaanse communistische leider, Babrak Karmal, en zette het land op het pad van 40 jaar schijnbaar eindeloze oorlogen en conflicten.
Meer dan 5 miljoen Afghanen vluchtten na 1980 naar Pakistan en 3 miljoen naar Iran, en vandaag de dag vormen Afghanen nog steeds ’s werelds op één na grootste vluchtelingenpopulatie. Na de terroristische aanslagen van 9/11 in Amerika, vielen de VS Afghanistan binnen om het Taliban-regime te verdrijven, dat onderdak had geboden aan Al-Qaida-leider Osama bin Laden.
Nu, na een oorlog van 18 jaar, is de mogelijkheid van vrede ontstaan toen de Verenigde Staten en de Taliban zaterdag een vredesakkoord ondertekenden, een akkoord dat een sprankje hoop zou kunnen bieden aan de door oorlog vermoeide Afghanen.
Hier volgt een tijdlijn van enkele belangrijke data in de 40 jaar van oorlogen in Afghanistan:
Dec. 25, 1979 – Het Rode Leger van de Sovjet-Unie steekt de rivier de Oxus over naar Afghanistan. In het naburige Pakistan worden Afghaanse mujahedeen, of islamitische heilige strijders, verzameld, bewapend en gefinancierd door de VS voor een anti-communistische oorlog.
Tachtiger jaren – CIA’s geheime Operatie Cyclone sluisde wapens en geld voor de oorlog via de Pakistaanse dictator Mohammed Zia-ul Haq, die moslimlanden opriep vrijwilligers te sturen om in Afghanistan te vechten. Bin Laden is een van de duizenden vrijwilligers.
1983 – President Ronald Reagan ontmoet mujahedeen-leiders, die hij vrijheidsstrijders noemt, in het Witte Huis.
september 1986 – De VS voorzien de mujahedeen van schouder-luchtafweerraketten van het type Stinger, die het verloop van de oorlog omkeren en de onderhandelde terugtrekking van de Sovjet-Unie bespoedigen.
Januari 1987 – De communistische Afghaanse president Najibullah lanceert het Nationale Verzoeningsprogramma om de mujahedeen aan te moedigen zich aan te sluiten bij een nieuwe regering van nationale verzoening; zij weigeren.
Feb. 15, 1989 – De laatste Sovjet-soldaat verlaat Afghanistan, waarmee een einde komt aan 10 jaar bezetting.
April 1992 – Mujahedeen-groepen trekken Kabul binnen als Najibullah probeert te vluchten. Hij wordt op het vliegveld tegengehouden en onder huisarrest geplaatst in een V.N-compound.
1992-1996 – Een akkoord over machtsdeling tussen zeven mujahedin-leiders valt uiteen en zij vechten vier jaar lang tegen elkaar; een groot deel van Kaboel wordt verwoest en bijna 50.000 mensen worden gedood.
1994 – De Taliban komen op in het zuiden van Kandahar, voornamelijk uit de gelederen van voormalige mujahedin-strijders. Zij nemen de provincie over en vestigen er een bewind volgens een strikte interpretatie van de Islam.
Sept. 26, 1996 – De Taliban nemen Kabul in nadat zij het land met nauwelijks enige strijd hebben doorkruist; de Tadzjiekse leider van de Noordelijke Alliantie, Ahmed Shah Masood, en zijn troepen trekken zich terug naar het noorden in de richting van de Panjshir-vallei. De Taliban hangen Najibullah en zijn broer op.
1996-2001 – Hoewel aanvankelijk toegejuicht als het einde van de gevechten, regeren de Taliban onder Moellah Mohammed Omar met harde hand, leggen strenge islamitische edicten op, ontzeggen vrouwen het recht om te werken en meisjes het recht om naar school te gaan. Straffen en executies worden in het openbaar uitgevoerd.
2000 – De Taliban roeien de opiumproductie uit, maar de arbeiders die van de papavervelden leefden, worden nog armer.
Maart 2001 – De Taliban dynamiteren ’s werelds grootste staande Boeddhabeelden in de provincie Bamyan, tot wereldwijde ontzetting.
Zet. 9, 2001 – Twee Arabisch sprekende zelfmoordterroristen, die zich voordeden als journalisten met Belgische paspoorten, doden Masood in de noordelijke provincie Takhar, twee dagen voor de terreuraanslagen van 11 september 2001.
September 2001 – Washington stelt Mullah Omar voor een ultimatum: lever bin Laden uit en ontmantel de trainingskampen voor militanten of bereid je voor op een aanval. De Taliban-leider weigert.
Oct. 7, 2001 – Een door de VS geleide coalitie begint een invasie in Afghanistan.
Nov. 13, 2001 – De Taliban vluchten uit Kabul naar Kandahar als de door de VSgeleide coalitie met de Noordelijke Alliantie de Afghaanse hoofdstad binnentrekt.
Dec. 5, 2001 __ Het Akkoord van Bonn wordt ondertekend in Bonn, Duitsland, waardoor de meerderheid van de macht in handen komt van de hoofdrolspelers van de Noordelijke Alliantie en de krijgsheren die tussen 1992 en 1996 aan de macht waren, worden versterkt. Hamid Karzai, een etnische Pashtun zoals de meeste Taliban, wordt tot president benoemd.
Dec. 7, 2001 – Mullah Omar verlaat Kandahar en het Taliban-regime stort officieel in.
Dec. 13, 2001 – Karzai arriveert in Kabul; in strijd met het Akkoord van Bonn komen ook milities die loyaal zijn aan krijgsheren de Afghaanse hoofdstad binnen.
Dec. 22, 2001 – Karzai wordt beëdigd als voorzitter van een 29-koppige regeringsraad die is ingesteld onder het Akkoord van Bonn.
2004 en 2009 – Er worden algemene verkiezingen gehouden en Karzai wordt voor twee opeenvolgende termijnen tot president gekozen, de limiet volgens de Afghaanse grondwet.
april 5, 2014 – Diep gebrekkige verkiezingen leiden ertoe dat de twee koplopers, Ashraf Ghani en Abdullah Abdullah, beiden de overwinning opeisen. Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken John Kerry onderhandelt over een machtsdelingsakkoord voor een zogenaamde eenheidsregering, met Ghani als president en Abdullah als chief executive.
Dec. 8, 2014 – Amerikaanse en NAVO-troepen beëindigen formeel hun gevechtsmissie en gaan over op een ondersteunende en trainende rol, hoewel president Barack Obama toestemming had gegeven dat de VS.De Taliban neemt verder toe en pleegt bijna dagelijks aanslagen op Afghaanse en Amerikaanse troepen; tientallen burgers komen om in het kruisvuur. Een aan Islamitische Staat gelieerde groep duikt op in het oosten; de Taliban grijpen de controle over bijna de helft van het land.
September 2018 – In een poging om zijn verkiezingsbelofte om Amerikaanse troepen naar huis te brengen in te lossen, benoemt president Donald Trump de veteraan Afghaans-Amerikaanse diplomaat Zalmay Khalilzad tot onderhandelaar met de Taliban.
2018-2019 – Zalmay voert af en aan gesprekken met de Taliban, voornamelijk in de Arabische Golfstaat Qatar, waar de opstandelingen een politiek kantoor hebben. De Taliban weigert te onderhandelen met de regering in Kabul. 9 september 2019 – Na een bijzonder sterke escalatie van Taliban-aanvallen, waaronder een bomaanslag in Kabul waarbij een Amerikaanse soldaat om het leven kwam, schrapt Trump de gesprekken met de Taliban.
Sept. 28, 2019 – Presidentsverkiezingen worden gehouden, maar de officiële resultaten zijn maandenlang niet bekend.
Nov. 24, 2019 – Trump bezoekt Amerikaanse troepen in Afghanistan op Thanksgiving, zegt dat de Taliban een deal willen sluiten en geeft aan dat de onderhandelingen in Qatar weer doorgaan.
Feb. 15, 2020 – Washington zegt dat een tijdelijke “vermindering van geweld” is overeengekomen met de Taliban als eerste stap in de richting van een definitief vredesakkoord.
Feb. 18, 2020 – De Afghaanse verkiezingscommissie verklaart Ghani tot officiële winnaar van de verkiezingen in september; zijn rivaal Abdullah weigert de resultaten te erkennen en roept zichzelf in plaats daarvan uit tot winnaar.
Feb. 29, 2020 – De VS en de Taliban ondertekenen een akkoord in Doha, Qatar, waarin de terugtrekking van de Amerikaanse troepen uit Afghanistan wordt vastgelegd; het akkoord voorziet ook in intra-Afghaanse gesprekken over een toekomstig politiek draaiboek.