Door Jason Earle Google+
Als je een glimp hebt opgevangen van het internetgesprek over schimmel binnenshuis, dan heb je de term “zwarte schimmel”, “giftige schimmel” of “giftige zwarte schimmel” wel eens voorbij zien komen. Misschien heb je zelfs gezien schimmel beoordeling bedrijven of thuis schimmel testkits beweren dat ze kunnen vinden en te elimineren zwarte schimmel uit uw huis.

Waarschuw de zwarte schimmel hype. Het is een verkooppraatje gebaseerd op angst, vaak vergezeld van inferieure vaardigheden en praktijken van de kant van de verkoper. Behandel deze oplichters hetzelfde als u zou doen met de persoon die op uw deur klopt en aanbiedt om uw oprit af te dichten of uw dak te lappen.

Dus wat is de waarheid over zwarte schimmel? Is het zo gevaarlijk als het wordt gemaakt te zijn? Nou, dat is een grijs gebied. De schimmel waarnaar de meeste mensen verwijzen als ze “zwarte schimmel” zeggen, is Stachybotrys (Stak-ē-bot′ris) chartarum. Het wordt verantwoordelijk gehouden voor veel ernstige ziekten, maar de wetenschap is er nog niet over uit wat stachybotrys precies doet of niet doet.

Er zijn andere zogenaamde zwarte schimmels, zo genoemd omdat ze zwart lijken, in tegenstelling tot groen, geel, oranje of wit. De zwartheid is te wijten aan het feit dat deze schimmels melanine produceren, hetzelfde pigment dat de menselijke huid tegen zonnebrand beschermt en mensen met een donkere huid donker maakt. Hierdoor is zwarte schimmel toleranter voor licht en beter bestand tegen uitdroging dan andere schimmels.

Gelijk met deze extra taaiheid komen enkele taaie wapens, mycotoxinen genaamd, die zwarte schimmels hun giftige reputatie geven. Meer over mycotoxinen hieronder.

Alle schimmel is een probleem

Maar moet je je huis controleren op zwarte schimmel? In één woord, nee. Je moet je huis controleren op vochtproblemen en op schimmel, punt uit. Het maakt niet uit wat voor soort. Als er schimmel in je huis groeit, heb je een probleem, dat zichzelf niet zal corrigeren.

De belangrijkste waarheid is: Schimmel binnenshuis is slecht voor mensen. Ongecontroleerde schimmelgroei wordt na verloop van tijd erger, en kan vrijwel iedereen ziek maken. Hoe ziek hangt af van het individu, en soms van het type en de omvang van de schimmelgroei. Binnenshuis is er geen goede schimmel, behalve in bier, wijn, brood en sommige kazen.

Misschien wel het meest profane gebruik van de term “zwarte schimmel” om omzet te genereren is in het domein van de goedkope schimmel testkits voor thuisgebruik. Eén zo’n testkit in het bijzonder, die gebruik maakt van “bezinkplaten”, die eruit zien als petrischaaltjes, om schimmel in de lucht te verzamelen, beweert dat het “zwarte schimmel” kan detecteren. Deze bewering is om verschillende redenen volstrekt onjuist.

1. Stachybotrys sporen zijn groot, zwaar en vaak nat, vergeleken met andere schimmels. Dit betekent dat ze zich moeilijk door de lucht kunnen verplaatsen, zodat het onwaarschijnlijk is dat ze in een bezinkplaatje vallen en zich daar vestigen.

2. Stachybotrys groeit zeer langzaam (we leggen hieronder uit waarom), dus eventuele sporen die hun weg naar het schaaltje vinden, vormen misschien geen kolonie die groot genoeg is om te analyseren voordat u het hele ding weggooit.

3. Het kweekmedium dat in deze kits wordt gebruikt, kweekt geen Stachybotrys. U leest het goed. Zelfs als u een vuistvol Stachybotrys in de schaal zou gooien, is de voedingsstof het verkeerde spul, en zal het zich niet voortplanten.

4. Dit bedrijf en anderen zoals het laten het aan u over om te analyseren wat er in uw schaal ontkiemt, tenzij u extra betaalt.

5. De laatste belediging is dat de groei in de schotel u precies niets vertelt over de vraag of u een schimmelprobleem hebt. Schimmel is overal. Zet een vochtige maaltijd klaar voor schimmel, en het zal er aan deelnemen. Een sneetje brood, een stuk fruit, wat dan ook, zal schimmel doen groeien in vrijwel elke omgeving.

Drie stadia van schimmelgroei

Schimmels zoals Penicillium en Aspergillus zijn gewone eerste-fase schimmels die kunnen beginnen te groeien binnen 24 uur na de introductie van vocht in een voedingsbodem. De voedingsstoffen van schimmels zijn voornamelijk cellulose, d.w.z. plantaardig materiaal, zoals papier, hout, stof; zo’n beetje alles wat mensen voor kleding en onderdak gebruiken. Zelfs eenvoudige dingen als huisstof kunnen een behoorlijk kwaadaardige schimmelplaag veroorzaken.

Als er voldoende vocht is, zullen er waarschijnlijk secundaire schimmels verschijnen, waaronder Cladosporium, Alternaria en sommige variëteiten van Aspergillus.

Na verloop van tijd en als er voldoende vocht aanwezig blijft, ontwikkelen zich de tertiaire schimmels: Stachybotrys, Chaetomium en anderen.

Een simpel feit om uit dit alles te trekken is: Als je stachybotrys binnenshuis hebt, heb je een ernstig, langdurig vochtprobleem dat al snel de structuur van het gebouw kan bedreigen als er niets aan gedaan wordt en in gebieden waar de houten delen van de structuur gevaar kunnen lopen. Het binnendringen van vocht van deze omvang leidt ook tot houtrot.

Het vinden van echte bewijzen van schimmelgroei binnenshuis

Een van de weinige industriestandaard, door consensus aanvaarde en wetenschappelijk geldige benaderingen om de binnenlucht te testen op bewijzen van schimmelproblemen is het gebruik van luchtbemonsteringscassettes, die elk een klein glaasje bevatten dat is gecoat met een kleverige kleefstof, en waarbij een gemeten hoeveelheid lucht langs het glaasje moet worden gezogen. Er moeten minimaal drie monsters worden genomen: Eén buiten om een basislijn vast te stellen, een tweede binnen in een ruimte waarvan vermoed wordt dat er een probleem is, en het derde binnen in een ruimte die niet als verdacht wordt beschouwd.

De glaasjes worden vervolgens naar een door de American Industrial Hygiene Association geaccrediteerd laboratorium gestuurd en door een gekwalificeerde laborant microscopisch onderzocht. De schimmeldeeltjes worden geïdentificeerd en geteld, om tot een geschat aantal schimmeldeeltjes per kubieke meter lucht te komen. Deze monsters worden vervolgens met elkaar en met de schimmelconcentraties buiten vergeleken. Als de concentratie binnenshuis hoger is dan buitenshuis, of als de schimmelsoorten die binnenshuis worden aangetroffen niet voorkomen in het buitenmonster, is dat een sterke aanwijzing voor een schimmelprobleem binnenshuis.

Als Stachybotrys in grotere hoeveelheden dan buitenshuis in het binnenmonster wordt aangetroffen, is het vrijwel zeker dat er een ernstig schimmelprobleem binnenshuis is, om de eerder beschreven redenen. Stachybotrys sporen verdwijnen veel sneller uit de lucht dan de meeste andere sporen die binnenshuis worden aangetroffen waar een schimmelprobleem bestaat.

Medisch onderzoek gaat langzaam

Weliswaar wordt Stachybotrys in verband gebracht met enkele extreme ziektegevallen, maar de medische gemeenschap heeft nog niet genoeg onderzoek gedaan om te bewijzen dat dit type schimmel giftiger is dan andere. Het is pas in de afgelopen tien jaar dat medische studies zich überhaupt met schimmel hebben beziggehouden. De mijlpaal was een studie van de Mayo Kliniek uit 1999, waarin werd geconcludeerd dat 96 procent van de 37 miljoen gevallen van chronische sinusitis (aanhoudende sinusinfecties) wordt veroorzaakt door schimmel in het neusslijm.

Maar het Stachybotrys-onderzoek is niet zo duidelijk geweest. Het Illinois Department of Public Health meldt:

“In 1994 onderzocht het Amerikaanse Centers for Disease Control and Prevention (CDC) of blootstelling aan stachybotrys verband zou kunnen houden met pulmonale bloeding, ook bekend als bloedende longen, bij zuigelingen in Cleveland, Ohio. Hoewel de CDC aanvankelijk concludeerde dat er een mogelijk verband bestond tussen blootstelling aan de schimmel en de aandoening, werd stachybotrys niet aangetroffen in de huizen van zeven kinderen met bloedende longen die tussen april 1992 en januari 1995 in de omgeving van Chicago waren geïdentificeerd. Een latere herziening van het Cleveland-onderzoek door een groep CDC-deskundigen concludeerde dat een verband tussen blootstelling aan stachybotrys en bloedende longen bij zuigelingen niet was bewezen.”

Miljoenen mensen in beschimmelde omgevingen lijden aan een breed spectrum van symptomen, variërend van allergie-achtige niesbuien, hoesten en loopogen tot hersenmist, geheugenverlies, chronische vermoeidheid en bloedende longen. In veel gevallen verdwijnen deze symptomen wanneer schimmel uit hun omgeving wordt verwijderd, of wanneer ze een door schimmel aangetaste plaats verlaten.

Wat niet bekend is, is wat deze verschillende kwalen precies veroorzaakt.

Schimmel, of schimmels, produceren drie basisstoffen die mensen kunnen irriteren: Sporen (microscopische “zaden”) en fragmenten van het organisme (schimmeldraden); microbiële vluchtige organische stoffen (mVOS); en mycotoxinen, d.w.z. vergiften die door schimmels worden geproduceerd.

Sporen en schimmeldraden

Sporen en schimmeldraden kunnen irritatie, niezen, jeukende ogen en soortgelijke symptomen veroorzaken. Het zijn deze microscopische deeltjes die het meest in verband worden gebracht met schimmel, en waarvan meestal wordt aangenomen dat zij het enige actieve bestanddeel zijn met enig effect op de menselijke gezondheid. Dus duizenden artsen en zogenaamde gezondheidsdeskundigen naïef af binnenshuis schimmel als een ernstig gezondheidsprobleem.

Gelukkig voor ons allemaal, deze cavalier houding ten opzichte van indoor schimmel is langzaam aan het vervagen, wordt verdrongen door een groeiend bewustzijn van de werkelijke gevaren van het leven in een beschimmelde omgeving.

Mycotoxinen

Het zijn de mycotoxinen van stachybotrys waarvan men denkt dat ze de sleutel zijn tot de giftigheid van deze schimmel voor de mens, en de theorie houdt steek, hoewel ze zoals gezegd niet bewezen is. Stachybotrys produceert trichothecenen, waarvan vermoed wordt dat ze bloedingen in de longen kunnen veroorzaken. Het geeft ook een enzym af dat eiwitten verteert (een protease), waarvan sommige onderzoeken suggereren dat het in combinatie met trichothecenen nog meer schade aan de longen kan aanrichten.

Mycotoxinen worden verondersteld deel uit te maken van de coating op schimmelsporen, wat in het geval van stachybotrys betekent dat de sporen in de lucht moeten komen in de woonruimte voordat mensen ze inademen, voordat ze kunnen worden aangetast door de toxinen.

Eerder vermeldden we dat stachybotrys langzaam groeit. Dat komt omdat het een zogenaamde “tertiaire” schimmel is, dat wil zeggen dat hij ontstaat als derde fase van schimmelgroei in een voortdurende aantasting. Hij vereist een stabiele, zeer vochtige omgeving met het juiste voedsel om te gedijen.

Vele schimmels produceren mycotoxinen, waarvan het doel vooral zelfverdediging is. Penicilline, bijvoorbeeld, is een mycotoxine van de Penicillium chrysogenum schimmel. Het is een krachtig antibioticum, omdat bacteriën de belangrijkste concurrenten van schimmels zijn voor voedsel. Neem een petrischaal met een bloeiende bacteriecultuur, doe er de juiste soort Penicillium in, en de bacteriecultuur sterft in een cirkel rond de schimmel af.

Aflatoxine B1, een bekende kankerverwekkende stof, is een product van Aspergillus flavus, die veel voorkomt op opgeslagen noten, granen en pindakaas.

Microbiële Vluchtige Organische Stoffen

Een andere mogelijke boosdoener zijn microbiële Vluchtige Organische Stoffen, of mVOC’s. Schimmels produceren een grote verscheidenheid aan gasvormige chemicaliën, waaronder acetonen, alcoholen, benzeen, methylchloride, enzovoort. Dit zijn chemische stoffen die we gewoonlijk associëren met menselijke industriële activiteiten, en toch worden ze uitgestoten door schimmels! Het is deze cocktail van chemicaliën die schimmel zijn muffe geur geeft, en die branderige, jeukende ogen en huid, duizeligheid, hoofdpijn en wazig denken kan veroorzaken. Langdurige blootstelling kan natuurlijk niet goed voor je zijn.

Zoals je misschien al raadt, kunnen mVOS, omdat ze in gasvorm zijn, door muren en plafonds dringen, rond schakelaars en stopcontacten lekken, en zijn ze over het algemeen vrij om door je luchtvoorraad te zwerven en ingeademd te worden. Ze kunnen echter niet worden opgespoord met standaard luchtbemonsteringsmethoden (er zijn tests voor VOC’s, maar die worden over het algemeen niet gebruikt bij de opsporing van schimmels). Luchtmonsters vangen alleen deeltjes in de lucht, bepaalde soorten bacteriën, schimmelsporen, huidcellen, huidschilfers van huisdieren en pollen.

Daarom mist luchtmonsters vaak het vinden van significante schimmelgroei wanneer deze verborgen is in gesloten holtes waarvan de lucht niet circuleert in de woonruimte. Schimmeldetectiehonden zoals die van 1-800-GOT-MOLD? kunnen echter heel nauwkeurig verborgen schimmelgroei opsporen, omdat ze de minieme hoeveelheden (gemeten in deeltjes per miljard) mVOS in de lucht kunnen detecteren en ze naar hun bron kunnen traceren. Dit geeft hun menselijke partners de gelegenheid om verder onderzoek te doen met diverse elektronische instrumenten, en door gaten te boren en luchtmonsters te nemen in dergelijke holten.

Elektronische vochtdetectie en infrarood thermische beeldvorming zijn uitstekende instrumenten voor het vinden van verborgen vochtzakken, waar schimmel zich waarschijnlijk ophoudt. Deze hulpmiddelen worden vaak gebruikt om de bevindingen van een hond verder te onderzoeken, voorafgaand aan het boren van gaten en het nemen van monsters.

‘Een bedreiging voor de mensheid’

Zo is zwarte schimmel giftig? Is het gevaarlijk? Er is weinig twijfel. Nicholas P. Money, in zijn zeer onderhoudende en toch zeer informatieve boek, “Carpet Monsters and Killer Spores,” waarop dit artikel zwaar leunt, erkent de zwarte schimmel, waaronder ook andere schimmels dan de beruchte stachybotrys, als een “bedreiging voor de mensheid.”

Waarom komt de zwarte schimmel bedreiging zo recent aan het licht? Volgens de auteur Money, is stachybotrys misschien een buitenlandse import. De vroegst bekende gegevens over deze dodelijke schimmel dateren uit de Oekraïne van de jaren 1930, toen vele paarden stierven door blootstelling aan beschimmeld hooi. Dat was geen kleinigheid, want paarden waren toen net als auto’s en tractoren nu. De doodsoorzaak was stachybotryotoxicosis (sorry voor de dubbele mond), d.w.z. in wezen stachybotrys-vergiftiging. Een aantal mensen werd ook getroffen, hetzij door het hanteren van het beschimmelde hooi, hetzij door het slapen op beschimmelde hooimatrassen.

Geld wijst erop dat Stachybotrys hier uit Oost-Europa kan zijn gekomen via handelsproducten in het midden van de 20e eeuw, en zich nog steeds aan het verspreiden kan zijn.

De Centers for Disease Control and Prevention zegt het volgende over toxische schimmels:

“Bepaalde schimmels zijn toxigenisch, wat betekent dat ze toxinen (mycotoxinen) kunnen produceren, maar de schimmels zelf zijn niet toxisch, of giftig. De gevaren van schimmels die mycotoxinen kunnen produceren moeten op dezelfde manier worden beschouwd als andere gewone schimmels die in uw huis of op uw werkplek kunnen groeien. Er bestaan tegenstrijdige onderzoeksresultaten over de vraag of toxigene schimmels die binnenshuis worden aangetroffen, unieke of zeldzame gezondheidsaandoeningen veroorzaken, zoals bloedingen in de longen. Onderzoek op dit gebied is nog gaande.

“Schimmel die in gebouwen groeit, of het nu Stachybotrys chartarum (Stachybotrys atra) of een andere schimmel is, geeft aan dat er een probleem is met water of vocht. Dit is het eerste probleem dat moet worden aangepakt.”

Zwarte schimmel is slechts een deel van het verhaal

Zwarte schimmel moet zeer zeker worden vermeden. Maar de les hier is dat het niet het eerste, of het enige is waar je je zorgen over moet maken. Waar je je zorgen over moet maken zijn vochtproblemen binnenshuis, want waar je die hebt, zul je onvermijdelijk een heel assortiment ongenode gasten hebben die zich bij jou thuis voelen. Alle schimmels kunnen astma-aanvallen veroorzaken en dagelijks sterven er mensen aan astma-aanvallen. Alle schimmels kunnen allergische reacties en sinusitis veroorzaken. Schimmel is essentieel voor het maken van wijn, bier, brood en sommige kazen. Het is beslist ongewenst bij het maken van een huis.

Als u denkt dat u een schimmelprobleem hebt, of als u weet dat er water is binnengedrongen, is een grondig onderzoek op zijn plaats. De beste manier om zwarte schimmel te voorkomen is het te elimineren voordat het ontkiemt, wat betekent het voorkomen of elimineren van vochtproblemen en het verwijderen van door schimmel aangetaste materialen op het vroegst mogelijke moment.

Preventie is de beste verdediging tegen schimmel. Dit bestaat uit grondig, regelmatig onderhoud van sanitair, gevelbeplating, ramen, dakbedekking en afvoersystemen, halfjaarlijkse reiniging van leidingen en HVAC-onderhoud, en constante waakzaamheid voor het geringste teken van overtollig vocht.

Het handhaven van de relatieve vochtigheid op of onder 50% is ook een belangrijke factor, vooral in slecht geventileerde ruimten zoals zolders, kruipruimten en kelders. Ventilatie, goede isolatie en ontvochtigers zijn hier essentieel.