Chickenpox
The Facts
Chickenpox is een te voorkomen ziekte die wordt veroorzaakt door het varicella-zoster-virus. Het was heel gebruikelijk voordat het varicella (waterpokken) vaccin werd geïntroduceerd. Het is zeer besmettelijk, maar de uitslag die het veroorzaakt is meestal onschuldig en verdwijnt vanzelf.
Weliswaar kun je op elke leeftijd waterpokken krijgen, maar de meeste gevallen doen zich voor voor de leeftijd van 14 jaar. Wie de ziekte eenmaal heeft gehad, is meestal immuun voor het leven, hoewel hij nog jaren nadat hij waterpokken heeft gehad gordelroos kan krijgen, een pijnlijke huiduitslag die wordt veroorzaakt wanneer het varicella-zoster-virus weer actief wordt.
Kippenpokken komen meestal voor tijdens het schooljaar; het komt minder vaak voor tijdens de zomermaanden. Sinds de introductie van het waterpokkenvaccin krijgen veel kinderen nooit meer waterpokken.
Oorzaken
Het varicella-zoster-virus kan worden verspreid via de lucht wanneer een besmet persoon hoest of niest of door direct contact met de blaasjes (laesies) van iemand die besmet is met waterpokken of gordelroos.
Het risico om waterpokken te krijgen is hoger voor mensen die contact hebben gehad met een besmet persoon, jonger zijn dan 12 jaar, een verzwakt immuunsysteem hebben, of die werken of tijd doorbrengen in een school of kinderdagverblijf.
Als iemand eenmaal besmet is, incubeert het virus meestal 14 tot 16 dagen voordat er uitslag verschijnt, hoewel de incubatie 10 dagen tot 21 dagen kan duren. Er zijn geen symptomen tijdens de incubatie en een persoon wordt pas besmettelijk 1 tot 2 dagen voordat de uitslag verschijnt. De persoon blijft besmettelijk totdat alle blaasjes zijn opgedroogd en korstjes zijn gevormd.
Om verspreiding van het virus naar anderen te voorkomen, moeten mensen die waterpokken hebben of daarvan verdacht worden, openbare plaatsen, zoals school, vermijden totdat alle blaasjes zijn ingedroogd.
Symptomen en complicaties
De griepachtige verschijnselen beginnen zich te ontwikkelen een dag of twee voordat de jeukende rode uitslag verschijnt. Typisch zijn vermoeidheid, lichte hoofdpijn, koorts, rillingen, loopneus en spier- of gewrichtspijn. De huiduitslag ontstaat als rode bultjes die veranderen in traanvormige blaasjes die erg jeuken.
De blaasjes kunnen overal op het lichaam verschijnen, meestal beginnend in het gezicht, op de hoofdhuid en op de romp, en vervolgens uitzaaiend naar de armen en benen. In sommige gevallen kan de uitslag zich zelfs over uw hele lichaam verspreiden, inclusief gebieden zoals de keel, mond, anus en vagina.
De blaren komen in golven, met nieuwe gewassen die zich ontwikkelen als oude barsten. Nieuwe blaren stoppen met het vormen binnen ongeveer 5 dagen. Tegen de zesde dag zijn de meeste blaasjes opengebarsten, opgedroogd en bedekt met een korstje. Binnen 21 dagen zullen de meeste korsten verdwenen zijn.
Kinderen hebben meestal een veel mildere infectie en herstellen sneller dan volwassenen, zuigelingen en adolescenten. Mensen met een verzwakt immuunsysteem hebben ook de neiging om ernstiger en langduriger symptomen te hebben.
Een ernstiger en langduriger infectie gaat ook gepaard met een hoger risico op het ontwikkelen van complicaties, waaronder ontsteking van de hersenen (encefalitis) en longontsteking.
Baby’s van wie de moeder waterpokken krijgt tijdens de vroege zwangerschap, lopen het risico op een laag geboortegewicht en aangeboren afwijkingen. Als de moeder een week voor de geboorte tot twee dagen na de geboorte waterpokken ontwikkelt, loopt de pasgeborene het risico op een levensbedreigende infectie.
Kinderen die het waterpokkenvaccin hebben gehad, maar geen volledige bescherming van het vaccin hebben ontwikkeld, kunnen nog steeds waterpokken krijgen. Zij hebben echter meestal een veel milder geval met een kleiner aantal blaasjes.
Cellulitis (een huidinfectie door bacteriën) is verreweg de meest voorkomende complicatie bij kinderen. Het kan littekens achterlaten, vooral als het kind aan de laesies krabt. Necrotiserende fasciitis (“vleesetende ziekte”) bij kinderen, hoewel uiterst zeldzaam, kan optreden als complicatie van infectie die via de waterpokkenlaesies binnenkomt. Waterpokkenblaasjes die in de mond, keel of anus ontstaan, zijn erg onaangenaam. Als de uitslag in de buurt van de ogen verschijnt, raadpleeg dan uw arts.
Het varicella-zoster-virus is nooit helemaal weg als het eenmaal uw lichaam is binnengedrongen. Iedereen die waterpokken heeft gehad, draagt slapende virussen mee in de wortels van zijn zenuwcellen. Deze kunnen soms jaren later weer de kop opsteken in de vorm van gordelroos, een pijnlijke huiduitslag die een bepaald deel van de huid aantast.
Sintelroos kan de kop opsteken op momenten van emotionele stress, of wanneer het immuunsysteem laag is. Het is niet altijd bekend wat het virus heeft uitgelokt om uit zijn schuilplaats te komen. Het is belangrijk te weten dat de gordelroosuitslag waterpokken kan overdragen. Mensen die al waterpokken hebben gehad of gevaccineerd zijn, zijn immuun, maar mensen die dat niet hebben, kunnen het virus krijgen van iemand met gordelroos.
Het stellen van de diagnose
Een arts herkent waterpokken aan de verschijnselen en vooral aan de uitslag. Indien nodig kan ter bevestiging vocht uit de blaasjes worden onderzocht op het varicella-zoster-virus. Alle volwassenen, pasgeborenen, mensen met een verzwakt immuunsysteem, of zwangere vrouwen met mogelijke waterpokken moeten naar de dokter.
Voordat u naar een medische kliniek gaat, moet u zich ervan vergewissen dat het medisch personeel weet dat u of uw gezinslid waterpokken kan hebben. Het kan zijn dat u naar een aparte wachtkamer wordt verwezen of dat u direct naar een onderzoekskamer wordt geleid om het risico van verspreiding van de infectie naar anderen te verkleinen. Als u of uw kinderen medische hulp nodig hebben, bel dan van tevoren voordat u naar de dokter gaat.
Behandeling en preventie
In de meeste gevallen is de behandeling gericht op het verlichten van de symptomen totdat de ziekte vanzelf overgaat. Niet-medicamenteuze therapie omvat:
- het lichaam koel houden, omdat warmte en zweet de jeuk verergeren
- het aanbrengen van kompressen met koel water op de aangetaste huidgebieden om de jeuk te verminderen
- de nagels kort knippen en de handen schoon houden, omdat bacteriën onder de vingernagels open huidlaesies kunnen infecteren
- het dagelijks nemen van een bad met water en zeep, wat bacteriële infecties kan voorkomen
- het toevoegen van havermout badproducten of een half kopje zuiveringszout aan het badwater voor een tijdelijke verlichting van de jeuk
- het dragen van losse kleding van katoen en het vermijden van kriebelende stoffen zoals wol
Uw arts kan u verschillende medische behandelingen aanraden:
- Over-the-counter crèmes en zalven met medicinale werking kunnen op de aangetaste huid worden aangebracht om de jeuk te verminderen. Deze kunnen plaatselijke verdovingsmiddelen bevatten. Als de medicatie voor een kind wordt gebruikt, moet u de verpakking zorgvuldig lezen om er zeker van te zijn dat het veilig is voor kinderen, en om de juiste dosis te vinden. Vraag uw apotheker om advies bij het kiezen van de beste medicatie.
- Antihistaminica in vloeibare vorm en in pillen kunnen ook ernstige jeuk verlichten.
- Antivirale medicijnen, zoals acyclovir*, kunnen helpen als ze vroeg in het ziekteverloop worden ingenomen. Ze zijn geschikt voor mensen met een hoog risico, waaronder mensen met een verzwakt immuunsysteem, volwassenen en zwangere vrouwen, maar zijn zelden nodig voor verder gezonde kinderen.
- Acetaminofen kan worden gebruikt tegen koorts. Iedereen onder de 18 jaar mag geen ASA (Aspirine®) of ASA-bevattende producten innemen, omdat deze ingrediënten (salicylaten) bevatten die het syndroom van Reye kunnen veroorzaken. Dit is een zeldzame en vaak fatale ontsteking van de hersenen en de lever die gezien wordt bij kinderen die ASA nemen, vooral tijdens een episode van waterpokken of griep. Ibuprofen wordt ook niet aanbevolen vanwege een verhoogd risico op het ontwikkelen van een huidinfectie.
Als je nog nooit waterpokken hebt gehad, probeer dan uit de buurt te blijven van iemand die besmet is totdat alle blaasjes zijn opgedroogd en korstjes zijn gevormd. Mensen met een verhoogd risico die aan het waterpokkenvirus zijn blootgesteld, moeten onmiddellijk naar hun arts gaan, omdat zij mogelijk immuunglobuline (antistoffen tegen varicella zoster) nodig hebben. Dit zal gedurende ongeveer 3 weken tijdelijke bescherming bieden tegen de ontwikkeling van waterpokken of de complicaties ervan. Het meest vatbaar voor de ziekte zijn mensen met een lage weerstand tegen ziekten, zoals pasgeborenen, mensen die aids hebben, of mensen die corticosteroïden, transplantatiemedicijnen of medicijnen tegen kanker gebruiken.
Er is een vaccin tegen waterpokken beschikbaar. In Canada maakt het waterpokkenvaccin deel uit van het aanbevolen immunisatieschema. Het kan alleen worden toegediend of in een combinatievaccin met mazelen, bof en rodehond, afhankelijk van uw leeftijd. Het waterpokkenvaccin bevat een levende maar verzwakte vorm van het varicella-zoster-virus. Het vaccin zorgt ervoor dat het immuunsysteem antilichamen aanmaakt die u beschermen tegen een toekomstige besmetting met het virus. Het is voor 94% tot 98% werkzaam.
Het vaccin veroorzaakt soms lichte koorts en pijn en zwelling op de injectieplaats. In maximaal 5% van de gevallen kan een milde waterpokkenachtige huiduitslag rond de injectieplaats ontstaan. De kans hierop is het grootst bij mensen met een verzwakt immuunsysteem. Omdat deze uitslag besmettelijk kan zijn, moet u contact met mensen met een verhoogd risico, zoals zwangere vrouwen, vermijden.
Het vaccin wordt niet aanbevolen voor zwangere vrouwen, mensen met actieve onbehandelde tuberculose, mensen met bloedafwijkingen of een onderdrukt immuunsysteem, of mensen met ernstige allergische reacties op neomycine (een antibioticum) of gelatine.