Introduction

Blood is een noodzaak voor het behoud van het menselijk leven.

• Bloed is van cruciaal belang voor het transport van voedingsstoffen, hormonen, gassen en afvalstoffen door het lichaam.
• Het heeft ook belangrijke immunologische functies.
• Bloed is van cruciaal belang voor de homeostatische regeling van de pH, de temperatuur en verschillende andere inwendige condities. Bloed bestaat uit plasma, bloedplaatjes, leukocyten (witte bloedcellen) en erytrocyten.

De volwassen mens heeft 4 tot 5 liter bloed, gevormd door cellen en plasma, dat in vaten door het lichaam circuleert

Plasma vormt ongeveer 55% van het totale bloedvolume.
• De overige 45% bestaat uit een verscheidenheid van verschillende vormen van cellen.
• Het totale bloedvolume vormt ongeveer 7 tot 8% van het totale menselijke gewicht bij een normale gezonde volwassene.

Blood Plasma

Blood Plasma is een licht – gelige vloeistof. Het fungeert als de basis van het bloed. Het bestaat voor 91% uit water en voor 9% uit vaste stoffen zoals stollingsmiddelen, plasma-eiwitten, elektrolyten en immunoglobulinen.

In het embryonale stadium wordt bloedplasma gevormd uit de mesenchymale cellen. De albumine wordt het eerst gevormd, gevolgd door globuline en vervolgens andere plasma-eiwitten. Bij een volwassene zijn de reticulo-endotheliale cellen in de lever verantwoordelijk voor de plasmaproductie; dit proces wordt ondersteund door beenmerg en milt.

Functies van bloedplasma

Bloedplasma heeft verschillende vitale functies,

1. Coagulatie- Plasma bevat fibrinogeen en procoagulantia zoals trombine en factor x
2. Immuunafweer- Plasma bevat immunoglobulinen (antilichamen) die een rol spelen in het immunologische afweerproces van het lichaam
3. Behoud van osmotische druk- De aanwezigheid van plasma-eiwitten zoals albumine die van vitaal belang is voor het behoud van een vochtbalans, oncotische druk genoemd, in het bloed (gehandhaafd op ongeveer 25 mmHg).
4. Zuur-base-evenwicht- Plasma-eiwitten helpen bij het zuur-base-evenwicht door een bufferende werking.
5. Transport van voedingsstoffen- Voedingsstoffen zoals glucose, aminozuren, vloeistoffen en vitaminen worden in het bloedplasma vanuit het spijsverteringsstelsel naar verschillende lichaamsdelen getransporteerd.
6. Transport van ademhalingsgassen. Zuurstof wordt vanuit de longen naar het lichaam getransporteerd en kooldioxide terug naar de longen voor uitscheiding.
7. Transport van hormonen.
8. Excretie- Afvalproducten van het celmetabolisme worden in het plasma getransporteerd en via de nieren, longen en huid uitgescheiden.
9. Temperatuurregeling

De erytrocytenbezinkingssnelheid (ESR) wordt gebruikt als diagnostisch hulpmiddel. Als fibrinogeen toeneemt in acute ontstekingsomstandigheden, zal de ESR ook stijgen.

Erythrocyten (RBC’s)

Erythrocyten (bekend als rode bloedcellen (RBC’s) zijn biconcave schijfvormige cellen. RBC’s hebben geen kern, bevatten hemoglobine (het rode ijzerrijke eiwit dat O2 transporteert) en zijn omgeven door een membraan van lipiden en eiwitten. Een normale gezonde volwassene produceert 119 miljoen rode bloedcellen per seconde. Het vormt 44% van het totale bloedvolume en een enkele RBC cel heeft een grootte van 0,000007 m. Ze worden geproduceerd door het rode beenmerg via een proces dat erytropoëse wordt genoemd.

Functies van Erythrocyten

Een enkele Erythrocyt cel leeft slechts 120 dagen en in die tijd vervult hij opeenvolgende rollen

1. Zuurstoftoevoer van de longen naar de perifere weefsels.
2. Verzamelen van CO2 uit perifere cellen en terugvoeren naar de longen.

RBC’s bevatten hemoglobine met ijzerhoudend heem (Fe) dat een affiniteit voor zuurstof heeft. Wanneer het bij zuurstofarme cellen aankomt, verliest het zijn affiniteit voor O2 (door de verlaagde partiële druk van O2 en de lage PH).

Leucocyten (WBC’s)

Leucocyten zijn de cellulaire component van het bloed die ook bekend staan als witte bloedcellen (WBC’s). WBC’s hebben een kern en missen hemoglobine. WBC’s vormen 1% van het totale bloedvolume bij gezonde volwassenen. Ze worden beschouwd als een belangrijk onderdeel van het immuunsysteem. De leukocyten worden in het beenmerg geproduceerd in een proces dat hematopoëse wordt genoemd en een normaal aantal WBC’s ligt tussen 4.000 en 10.000 cellen/MCL18.

Typen en functie van leukocyten

Er zijn verschillende soorten WBC’s zoals neutrofielen, eosinofielen, basofielen, lymfocyten (B en T) en monocyten.

Neutrofielen

Neutrofielen zijn WBC’s die uit het beenmerg vrijkomen. Zij vertegenwoordigen 50% van het totale aantal WBC’s. Elke dag worden ongeveer 100 miljard neutrofielen geproduceerd en zij worden beschouwd als de eerste cellen van het immuunsysteem. Het zijn de belangrijkste pathogeenbestrijdende immuuncellen die naar de infectiehaarden migreren en daar bacteriën en virussen identificeren en doden. Neutrofielen zenden ook signalen uit om andere cellen van het immuunsysteem te waarschuwen.

Monocyten

Monocyten maken 5 tot 12 % van het totale aantal WBC’s uit. Zij worden beschouwd als de “vuilniswagens” van het immuunsysteem en spelen een belangrijke functie bij het opruimen van dode cellen en de regeneratie van weefsel.

Eosinofielen

Eosinofielen maken minder dan 5% uit van het totale aantal WBC’s. Zij worden in grote hoeveelheden aangetroffen in het spijsverteringsstelsel. Eosinofielen spelen een belangrijke rol bij de bestrijding van binnendringende bacteriën en parasieten, zoals wormen.

Basofielen

Basofielen maken 1% van het totale aantal WBC’s uit. Deze cellen spelen een rol bij astma. Zij stimuleren het vrijkomen van histamine, wat leidt tot de ontsteking en bronchoconstrictie die bij astma optreden.

Lymfocyten

Lymfocyten produceren antilichamen die immuniteit geven aan het lichaam als het lichaam opnieuw aan dezelfde infectie wordt blootgesteld. Het bestaat uit twee soorten cellen, T-cellen die een invasieve functie hebben en B-cellen, die in tegenstelling tot andere WBC’s verantwoordelijk zijn voor de humorale immuniteit, d.w.z. de immuniteit die samenhangt met circulerende antilichamen, in tegenstelling tot de cellulaire immuniteit. Deze cellen spelen een belangrijke rol bij de ontwikkeling van veel van de huidige vaccins.

Pathofysiologie van Leucocyten

Een verhoogd aantal WBC’s kan wijzen op een verscheidenheid van aandoeningen. Infectie, ontsteking, trauma, zwangerschap, astma, allergie, kanker zoals leukemie en zelfs agressieve oefeningen kunnen resulteren in verhoogde WBC’s.

Aan de andere kant kan een laag WBC-tal wijzen op ernstige infecties, beenmergschade, auto-immuunziekten (bijv.b. Systemische Lupus Erythematosus SLE) en sekwestratie van de milt.

Hematopoëse

Hematopoëse (vorming van bloedcellen), komt voor in het rode beenmerg d.w.z. myeloïde weefsel.

Erytrocytenproductie en de vorming van leukocyten en bloedplaatjes wordt gestimuleerd door hormonen.
• Hemocystoblast. Alle gevormde elementen ontstaan uit een gemeenschappelijk type stamcel, het hemocystoblast.

Het hemocystoblast vormt twee soorten nakomelingen:

1. Lymfoïde stamcel, die lymfocyten produceert
2. Myeloïde stamcel, die alle andere klassen van gevormde elementen kan produceren.

Vorming van rode bloedcellen (het hele ontwikkelingsproces van hemocystoblast tot rijpe RBC duurt 3 tot 5 dagen).

Anucleate – RBC’s zijn niet in staat om eiwitten te synthetiseren, te groeien of te delen.
• Levensduur – RBC’s worden stijver en beginnen te fragmenteren, of uit elkaar te vallen, in 100 tot 120 dagen.
• Verloren RBC’s – Worden min of meer voortdurend vervangen door de deling van hemocystoblasten in het rode beenmerg.
• Onrijpe RBC’s – Ontwikkelende RBC’s delen zich vele malen en beginnen dan met de synthese van enorme hoeveelheden hemoglobine.
• Reticulocyt – Wanneer voldoende hemoglobine is geaccumuleerd, worden de kern en de meeste organellen uitgestoten en klapt de cel naar binnen; het resultaat is een jonge RBC (d.w.z. reticulocyt) omdat deze nog wat ruw endoplasmatisch reticulum (ER) bevat.
• Rijpe erytrocyten – Binnen 2 dagen na vrijgave hebben zij het resterende ER afgestoten en zijn zij volledig functionerende erytrocyten geworden.
• Erytropoëtine. De produktiesnelheid van erytrocyten wordt geregeld door een hormoon dat erytropoëtine wordt genoemd; normaal circuleert er steeds een kleine hoeveelheid erytropoëtine in het bloed en worden er rode bloedcellen gevormd met een vrij constante snelheid.
• Controle van de produktie van RBC’s. Een belangrijk punt om te onthouden is dat het niet het relatieve aantal RBC’s in het bloed is dat de RBC-productie regelt; de controle is gebaseerd op hun vermogen om voldoende zuurstof te vervoeren om aan de vraag van het lichaam te voldoen.

Vorming van witte bloedcellen en bloedplaatjes

• Bij de menselijke volwassene produceert het beenmerg 60-70 procent van de witte cellen (d.w.z. de granulocyten), en alle bloedplaatjes.
• De lymfatische weefsels, in het bijzonder de thymus, de milt, en de lymfeknopen, produceren de lymfocyten (die 20-30 procent van de witte cellen uitmaken).
• De reticulo-endotheliale weefsels van de milt, lever, lymfeknopen en andere organen produceren de monocyten (4-8 procent van de witte cellen).
• De bloedplaatjes, die eerder kleine celfragmenten zijn dan volledige cellen, worden gevormd uit stukjes cytoplasma van de reuscellen (megakaryocyten) van het beenmerg.
• Koloniestimulerende factoren en interleukines: zetten het rode beenmerg aan tot het aanmaken van leukocyten en het bijeenbrengen van een leger van WBC’s om aanvallen af te weren door het vermogen van rijpe leukocyten om het lichaam te beschermen te vergroten.
• Trombopoëtine (een hormoon): versnelt de produktie van bloedplaatjes, maar er is weinig bekend over hoe dat proces wordt geregeld.

Bloedziekten

Er zijn vele aandoeningen van/of die het menselijke hematologische systeem beïnvloeden, d.w.z. het biologische systeem dat plasma, bloedplaatjes, leukocyten en erytrocyten omvat, de belangrijkste bestanddelen van bloed en beenmerg. Deze lijst is een voorbeeld van aandoeningen:

Sikkelcelanemie
• Anemie van chronische ziekte
• Acute Lymfoblastische Leukemie
• Acute Myeloïde Leukemie
• Multipel Myeloom
• Aplastische Anemie
• Erytrocytose
• Hemochromatose
• Paraneoplastisch syndroom
• Hypercoagulable Disorder
• IJzertekort en vitamine B12 Anemie
• Leucocytose
• Leucopenie

Er zijn verschillende soorten bloedstoornissen. Ze worden ingedeeld volgens het bloedbestanddeel dat is aangetast. Bij bloedafwijkingen kan het gaan om storingen in bloedplaatjes, erytrocyten, leukocyten. Het kan ook gaan om problemen in het beenmerg, de lymfeklieren en de bloedvaten.

Erytrocytenstoornissen:

Disfuncties van erytrocyten zijn ook bekend als rode bloedcel- en ijzerstoornissen. Deze aandoeningen uiten zich door een falen van het O2-transport van de longen naar diverse lichaamsweefsels.

Ze kunnen worden gediagnosticeerd als verschillende soorten anemie, zoals ijzergebreksanemie (IRIDA), congenitale sideroblastische anemie, congenitale dyserythropoëtische anemie, megaloblastische anemie (waaronder pernicieuze anemie), ijzergebreksanemie, hemolytische anemie en sikkelcelanemie. Thalassemie, Hemolytische ziekte van de pasgeborene, Spherocytose en Hemochromatose zijn andere erytrocytenaandoeningen die kunnen voorkomen.

Leukocytenaandoeningen:

Leukocytenaandoeningen zijn ook bekend als witte bloedcelaandoeningen. WBC’s kunnen ofwel in aantal toenemen, in aantal afnemen of slecht functioneren. De meest voorkomende WBC-stoornissen worden gevonden bij de neutrofielen en lymfocyten. Aandoeningen van monocyten en eosinofielen komen minder vaak voor. Basofilaandoeningen zijn zeer zeldzaam.

WBC-aandoeningen die kenmerkend zijn voor een laag WBC-tal zijn neutropenie, Shwachman-Diamond syndroom en Kostmann syndroom. Aandoeningen die kenmerkend zijn voor een hoog WBC-tal zijn onder andere Eosinofilie en Neutrofilie.

Sinussen, long- en oorinfecties, huidabcessen, mondzweren, parodontale aandoeningen en invasieve schimmelinfecties zijn de meest voorkomende symptomen van leukocytenaandoeningen.

Bloedingsstoornissen:

Wanneer sommige in het plasma aangetroffen stollingsstoffen niet goed functioneren, leidt dit tot bloedingsstoornissen zoals hemofilie en de ziekte van von Willebrand

Eindopmerkingen

Bloed is de vloeistof in ons lichaam die het leven en ons bestaan in stand houdt. Zonder bloed kunnen we niet overleven en omdat ons bloed al onze lichaamsfuncties ondersteunt, moet het in een gezonde toestand verkeren.

• Rode bloedcellen leven ongeveer vier maanden en dan worden ze afgebroken en delen worden hergebruikt om nieuwe bloedcellen te maken.
• Witte bloedcellen in het lichaam zijn als het ware ‘verdedigers’ Ze vechten tegen alles wat vreemd is, zoals een splinter, maar ook tegen ziektekiemen die ons systeem binnendringen. Per milliliter bloed zijn er ongeveer 5.000-7.000 witte bloedcellen.
• Wanneer u ziek bent, verhoogt uw lichaam de productie van witte bloedcellen om de infectie te bestrijden. Ze kunnen oplopen tot 25.000 per ml bloed.
• Bloed vervoert alle stoffen die we nodig hebben om ons energie te geven. Bloed vervoert ook natuurlijke hormonen, zoals insuline, uit de alvleesklier en groeihormonen uit de hersenen.

1. Senior KR, editor. Bloed: fysiologie en circulatie. The Rosen Publishing Group, Inc; 2010 Aug 15.
2. Basu D, Kulkarni R. Overview of blood components and their preparation. Indian journal of anaesthesia. 2014 Sep;58(5):529.
3. Hamdan B, Diabat A. A two-stage multi-echelon stochastic blood supply chain problem. Computers & Operations Research. 2019 Jan 1;101:130-43.
4. Sharma R, Sharma S. Fysiologie, Bloedvolume. InStatPearls 2018 27 okt. StatPearls Uitgeverij.
5. 5.0 5.1 5.2 O’Neil D. Blood Components. HUMAN BLOOD: An Introduction to Its Components and Types. 2013. Geraadpleegd op 6 juni 2020.
6. 6.0 6.1 6.2 Mathew J, Varacallo M. Fysiologie, bloedplasma. InStatPearls 2019 Jan 20. StatPearls Publishing.
7. Heim MU, Meyer B, Hellstern P. Aanbevelingen voor het gebruik van therapeutisch plasma. Current Vascular Pharmacology. 2009 Apr 1;7(2):110-9.
8. Smith JE. Erythrocyte membrane: structure, function, and pathophysiology. Veterinary Pathology. 1987 Nov;24(6):471-6.
9. Vasković J. Erythrocytes.Kenhub.https://www.kenhub.com/en/library/anatomy/erythrocytes. 2020. Accessed June 6, 2020.
10. Kuhn V, Diederich L, Keller IV TS, Kramer CM, Lückstädt W, Panknin C, Suvorava T, Isakson BE, Kelm M, Cortese-Krott MM. Functie en disfunctie van de rode bloedcellen: redox regeling, stikstofoxide metabolisme, anemie. Antioxidanten & redox signalering. 2017 May 1;26(13):718-42.
11. Jagannathan-Bogdan M, Zon LI. Hematopoiese. Development. 2013 Jun 15;140(12):2463-7.
12. 12.0 12.1 Eldridge L. Types en functie van witte bloedcellen (WBC’s). Verywell Health. https://www.verywellhealth.com/understanding-white-blood-cells-and-counts-2249217. Gepubliceerd 2020. Geraadpleegd op 6 juni 2020.
13. Mayadas TN, Cullere X, Lowell CA. The multifaceted functions of neutrophils. Annual Review of Pathology: Mechanisms of Disease. 2014 Jan 24;9:181-218.
14. Karlmark K, Tacke F, Dunay I. Monocyten in gezondheid en ziekte-Minireview. European Journal of Microbiology and Immunology. 2012 Jun 1;2(2):97-102.
15. McBrien CN, Menzies-Gow A. The biology of eosinophils and their role in asthma. Frontiers in medicine. 2017 Jun 30;4:93.
16. Cromheecke JL, Nguyen KT, Huston DP. Opkomende rol van de menselijke basofielen biologie in gezondheid en ziekte. Current allergy and asthma reports. 2014 Jan 1;14(1):408.
17. Farlex Partner Medical Dictionary © Farlex 2012 Available from:https://medical-dictionary.thefreedictionary.com/humoral+immunity (laatst geraadpleegd 30.11.2020)
18. Hoffman W, Lakkis FG, Chalasani G. B-cellen, antilichamen, en meer. Clinical Journal of the American Society of Nephrology. 2016 Jan 7;11(1):137-54.
19. Riley LK, Rupert J. Evaluatie van patiënten met leukocytose. American family physician. 2015 Dec 1;92(11):1004-11.
20. CONTRIBUTOR:The Editors of Encyclopaedia BritannicaTITLEBloodcelvormingPUBLISHEREncyclopædia BritannicaDATE PUBLISHEDMay 22, 2020Available from:https://www.britannica.com/science/blood-cell-formation ACCESS DATEN November 30, 2020
21. Nurse lab Blood Available from:https://nurseslabs.com/blood-anatomy-physiology/ (last accessed 5.7.7.2020)
22. Illinois kankerzorg Bloedaandoeningen Beschikbaar van:https://illinoiscancercare.com/blood-disorders/blood-disorder-types/ (laatst bekeken op 11.7.2020)
23. Peters M. AZ familiaire medische encyclopedie. Dorling Kindersley; 2004.
24. Boston’s Children Hospital. Rode bloedcel stoornissen Symptomen & Oorzaken. http://www.childrenshospital.org/conditions-and-treatments/conditions/r/red-blood-cell-disorders/symptoms-and-causes. Geraadpleegd op 7 juni 2020.
25. Soorten bloedafwijkingen bij kinderen en tieners. Dana farber Bosten Kinderen. http://www.danafarberbostonchildrens.org/conditions/blood-disorders.aspx. Geraadpleegd op 7 juni 2020.
26. 26.0 26.1 26.2 Witte bloedcel aandoeningen. Dana farber Bosten Children. http://www.danafarberbostonchildrens.org/conditions/blood-disorders/white-blood-cell-disorders.aspx. Gepubliceerd 2020. Geraadpleegd op 7 juni 2020.
27. Castaman G, Linari S. Diagnose en behandeling van de ziekte van von Willebrand en zeldzame bloedingsstoornissen. Tijdschrift voor klinische geneeskunde. 2017 Apr;6(4):45.
28. Wetenschap voor kinderen Bloed Beschikbaar van:https://www.scienceforkidsclub.com/blood-facts.html (laatst bekeken op 11.7.2020)