Albanese premier Edi Rama spreekt op de Atlantische Raad op 5 februari 2020.

Ondanks de aanhoudende vertragingen bij het openen van toetredingsonderhandelingen met de Europese Unie zei de Albanese premier Edi Rama dat zijn land vastbesloten blijft om het EU-lidmaatschap na te streven omdat “er geen alternatief is. “In een toespraak tijdens de Atlantische Raad op 5 februari zei Rama dat Albanië doorgaat met de geplande hervormingen terwijl Europese leiders discussiëren over het juiste moment om het lidmaatschapsproces voor Albanië en het buurland Noord-Macedonië te beginnen. “We zitten niet te huilen,” zei Rama. Albanië “wacht niet op een wonder dat zal gebeuren.”

In oktober konden de EU-leiders het niet eens worden over het openen van toetredingsonderhandelingen met Albanië en Noord-Macedonië, nadat de Franse president Emmanuel Macron zijn bezorgdheid had geuit over het uitbreidingsproces van de EU in zijn geheel. Macron kwam vervolgens in november met een nieuw plan voor de hervorming van het uitbreidingsproces, waarbij het toetredingsproces in een reeks beleidsfasen zou worden omgevormd en een element van omkeerbaarheid zou worden ingevoerd voor het geval de kandidaat-lidstaten de noodzakelijke hervormingen niet snel genoeg doorvoeren. Kort voordat Rama de Atlantische Raad toesprak, kondigde de Europese Commissie op 5 februari een nieuw voorstel voor het uitbreidingsproces van de EU aan, dat onder meer voorziet in een grondiger toezicht op de vorderingen van de kandidaat-lidstaten door de regeringen van de lidstaten, nieuwe thematische clusters voor de onderhandelingen en meer voorspelbare voorwaarden waaraan de kandidaat-lidstaten moeten voldoen om lid te worden.

Frederick Kempe, voorzitter en CEO van de Atlantische Raad, noemde het voorstel van de Commissie “een welkome demonstratie van de gehechtheid van de EU aan de Westelijke Balkan als onderdeel van de Euro-Atlantische familie”. Ramaal verwelkomde ook de nieuwe voorstellen en zei dat hij gelooft dat Macron “een aantal zeer goede punten” heeft over de tekortkomingen van het uitbreidingsproces, ook al is de Albanese premier het niet eens met het blokkeren van de voortgang van de toetreding van Albanië. “Hoewel we het zonder deze hervormingspush misschien gemakkelijker hebben gehad,” zei Rama, “is het heel goed om een discussie te voeren over het verbeteren van de methodologie en deze voor iedereen eerlijker en voorspelbaarder te maken.”

Rama stelde echter dat Albanië en Noord-Macedonië ten onrechte werden gegijzeld door wat neerkomt op een meningsverschil tussen EU-lidstaten onderling. “Wij hebben alles gedaan wat een land als wij moest doen om de toetredingsbesprekingen te openen”, legde hij uit, eraan toevoegend dat “het proces steeds veeleisender wordt” en “gegijzeld begint te worden door politieke agenda’s en innerlijke dynamiek in verschillende landen”.

De door sommige Europese politici geuite bezorgdheid dat Albanië en Noord-Macedonië nog steeds aanzienlijke problemen hebben op het gebied van criminaliteit en corruptie, mag geen rol spelen bij de specifieke beslissing over de toetredingsonderhandelingen, aldus Rama, omdat dit het begin van het proces is, niet het eind. Als Albanië vanuit het oogpunt van de Europese Unie perfect was, “zouden wij vandaag om toetreding hebben gevraagd”, aldus de Albanese premier. Hij benadrukte ook dat Albanië “toetredingsonderhandelingen nodig heeft” om precies die hervormingen door te voeren die veel Europese leiders van hem verlangen. De prikkel van het Europese lidmaatschap is een belangrijke binnenlandse politieke drijfveer om de weerstand tegen hervormingen te overwinnen, legde hij uit, maar het toetredingsproces verschaft ook “de kennisbasis” die nodig is “om alle mechanismen van een functionerende lidstaat op te bouwen”. Hoewel lidmaatschap het belangrijkste doel is voor zijn land, verklaarde Rama dat “de reis veel gunstiger is voor het land dan de datum van aankomst”.

Hoewel Rama het nieuwe uitbreidingsvoorstel van de Commissie verwelkomde, zei hij niet te willen proberen te voorspellen wanneer een positief besluit over het openen van toetredingsonderhandelingen zal worden genomen. “Het gaat niet om één persoon of één organisatie,” legde hij uit, “het gaat om zevenentwintig staatshoofden die zevenentwintig soorten verkiezingen en soorten problemen hebben.” Ondanks de onzekerheid over het tijdstip waarop de onderhandelingen zullen beginnen, beloofde hij dat Albanië “ons werk zal blijven doen zoals we zouden doen als de toetredingsbesprekingen worden geopend.”

De Westelijke Balkan met elkaar verbinden

Naast de voorbereiding van Albanië op een eventuele toetreding tot de EU, heeft Rama ook de nadruk gelegd op samenwerking met andere leiders in de Westelijke Balkan om de interconnectiviteit van de regio te verbeteren. Rama ondertekende in oktober een overeenkomst met de Servische president Aleksander Vucic en de premier van Noord-Macedonië, Zoran Zaev, die tot doel heeft een “mini-Schengen”-gebied tussen de drie landen tot stand te brengen dat uiteindelijk het vrije verkeer van personen, goederen, kapitaal en diensten over de grenzen mogelijk zou maken. Op de vraag van Damon Wilson, Executive Vice President van de Atlantic Council, of dit streven moet worden gezien als een poging om een alternatief voor de EU te vinden, legde Rama uit dat het voor de Westelijke Balkan zou dienen als een nuttig oefenterrein om te bewijzen dat zij “de vier vrijheden van de EU in onze regio kunnen implementeren”.

De deelneming van Servië aan dit project heeft ook de hoop gewekt op meer samenwerking tussen Albanië en Servië, nu Belgrado de normalisatie van de betrekkingen met Kosovo naderbij brengt. Rama zei dat hij gelooft dat “we moeten uitzoeken wat en waar we kunnen samenwerken” met Servië, ondanks hun politieke meningsverschillen over de erkenning van Kosovo als onafhankelijke staat. “We zijn het niet eens, maar dat is geen reden om alles te bevriezen”, zei hij.

De voorgestelde overeenkomst over de grenzen bevat een belangrijke flexibiliteit, legde Rama uit, die andere landen op de Westelijke Balkan in staat zou stellen om deel te nemen op welke manier en met welke landen dan ook, en zo de weg vrij te maken voor de Kosovo-Albanese grens “om volledig vloeiend te worden,” een belangrijke prioriteit voor Rama. Op 4 februari heeft het parlement van Kosovo een nieuwe regering gekozen en Albin Kurti tot nieuwe premier benoemd. Hoewel de politieke partij van Kurti soms heeft gepleit voor de vereniging van Kosovo met Albanië, heeft Rama deze mogelijkheid in de kiem gesmoord met de woorden: “De poëzie van de oppositie is niet het proza van de regering”.

De relatie met Washington

Het feit dat de Westelijke Balkan zelfs maar in staat is een zo verregaande samenwerking te overwegen, is volgens Rama een direct gevolg van de steun die de landen van de Westelijke Balkan van de Verenigde Staten hebben ontvangen. “Vandaag weten we dat de Westelijke Balkan een betere plaats is, in de eerste plaats dankzij de Verenigde Staten en zijn bondgenoten,” zei hij. Wilson legde uit dat ondanks het feit dat “de politiek in Albanië net zo verdeeld is als de politiek in Washington op dit moment… alle Albanezen het roerend eens zijn over het bondgenootschap met de Verenigde Staten”. De Albanezen zullen nooit de hulp vergeten die de Verenigde Staten en hun bondgenoten hebben geboden om de regio te veranderen van “een gebied van vijandelijkheden en lange hoofdstukken van conflicten en bloedvergieten in een gebied van vrede en samenwerking”, aldus Rama.

De sleutel is nu, volgens Kempe, dat Europa en de Verenigde Staten die steun handhaven als de regio deze stabiliteit wil bestendigen en een nieuw tijdperk van welvaart wil ontketenen. “De komende maanden en jaren zullen ingewikkeld zijn voor de regio, maar ze zullen ook vol kansen zitten,” legde Kempe uit. “Dit is een tijd voor behendig en creatief denken.” Gelukkig, voegde Kempe eraan toe, zijn dit eigenschappen die Rama “in grote overvloed heeft.”

David A. Wemer is associate director, editorial bij de Atlantic Council. Volg hem op Twitter @DavidAWemer.

Verder lezen

Fri, 22 nov, 2019

Evaluating Macron’s pitch for enlargement reform

Franse functionarissen hopen dat het voorstel de deur kan openen naar een echt debat over de manier waarop de Europese Unie nieuwe leden toevoegt, terwijl het ook de politieke terugslag voor de westelijke Balkanlanden beperkt

New AtlanticistbyDavid A. Wemer

Wed, 30 okt 2019

Door uitbreidingsbesluit te blokkeren, Macron ondergraaft Frankrijks Balkandoelstellingen

Door de regering van Noord-Macedonië van meet af aan krachtig te steunen en haar de opening van de onderhandelingen te gunnen, zou het mogelijk zijn geweest om een opwaartse spiraal in de regio te creëren en vier vliegen in één klap te slaan. President Macron verkoos precies het tegenovergestelde te doen.

New AtlanticistbyLoic Tregoures

Tue, Sep 17, 2019

Grootmachtconcurrentie in Zuidoost-Europa

In het afgelopen decennium zijn de Verenigde Staten en de Europese Unie (EU) ambivalenter geworden over onze verplichtingen in de westelijke Balkan. Moskou en Peking, die een opening voelden, zijn vastberadener geworden in hun pogingen om invloed en invloed in de regio te verwerven.

Nieuw-Atlanticus doorDamon Wilson