Als je ooit J.R.R. Tolkiens The Hobbit of Lord of the Rings hebt gelezen of de filmtrilogie van Peter Jackson hebt gezien, weet je waarschijnlijk nog dat de hobbits in Midden-aarde dol zijn op een blad dat “pijpkruid” wordt genoemd. Het heeft namen als Longbottom Leaf, Old Toby, en Southern Star – namen die later door sommige cannabis kwekers gebruikt zouden worden voor hun soorten.

Hoewel nietsvermoedend in de boeken, heeft Jackson’s weergave van het kruid van de hobbits aanleiding gegeven tot fan theorieën die de vraag stellen of het echt tabak is in hun pijpen of dat er misschien iets anders groeit in de tuinen van de Gouw?

Wat is pijpzaad?

Je hoeft niet verder te kijken dan de bijlagen van het boek om te weten dat Tolkien het over tabak had, niet over cannabis.

“Er is nog iets verbazingwekkends aan de Hobbits van vroeger dat genoemd moet worden, een verbazingwekkende gewoonte: ze dronken of inhaleerden, door pijpen van klei of hout, de rook van de brandende bladeren van een kruid, dat ze pijpkruid of blad noemden, een variëteit waarschijnlijk van Nicotiana.”

Liet dat “waarschijnlijk” genoeg ruimte over voor de verbeelding om de mogelijkheid van een psychoactief alternatief in te voeren? Als je Jacksons verfilming hebt gezien, weet je dat het antwoord voor veel wensdenkers ja is.

In Fellowship of the Ring werpt Saruman Gandalf een veroordelende zijdelingse blik toe en zegt: “Je liefde voor het blad van de halflingen heeft je geest duidelijk vertraagd.”

Een vroege scène in Jacksons Return of the King toont het powerkoppel Merry en Pippin die pijproken, zich volvreten met voedsel en grijnzen met verraderlijke halvemaanvormige ogen. (Hoewel een scène in de uitgebreide editie toont de hobbits popping open een vat van Longbottom Leaf te onthullen tabaksbladeren.)

En Jackson’s eerste aflevering van The Hobbit toont Radagast de Bruine het raken van een smeulende pijp met zijn ogen naar achteren rollen als om te zeggen: “Dang, dat was een aantal brand, Gandalf.”

Maar de subtiele stoner-ismen die in Jacksons trilogie te vinden zijn, zijn vrijwel zeker een speelse afwijking van Tolkiens literaire verbeelding; er is slechts een korte blik nodig op wie Tolkien was en de historische context waarin hij schreef om te begrijpen waarom het zo onwaarschijnlijk is.

How Did Tolkien Feel About Cannabis?

J.R.R. Tolkien, geboren in 1892, groeide op in Engeland waar recreatief cannabisgebruik in die tijd vrijwel geheel ongehoord was. Zelfs het traditionele medicinale gebruik ervan raakte “uit de mode” en werd vervangen door nieuwere vormen van pijnbestrijding zoals aspirine.

“Ik ben in feite een Hobbit (in alles behalve grootte)…Ik rook een pijp, en hou van goed gewoon voedsel (ongekoeld), maar verafschuw de Franse keuken.”

J.R.R. Tolkien

Toen Engeland in 1925 begon met het verbieden van verdovende middelen (tijdens de Convention of Narcotic Control), was cannabisconsumptie een product van zo’n onbeduidende omvang, dat er tot veel later nauwelijks over werd gesproken. Maar andere landen in de Volkenbond – Egypte en Turkije – drongen aan op een verbod op hasjiesj. Engeland volgde dit voorbeeld ondanks twijfels over de handhaving ervan.

Hoewel hennep een gangbaar landbouwproduct was, was tabak het blad bij uitstek voor wie een bakje wilde pakken en zich wilde ontspannen. Ook Tolkien was er dol op. In een brief uit 1958 aan Rayner Unwin, een recensent van zijn boeken, beschreef een opgewonden Tolkien een “Hobbitdiner” waarvoor hij in Nederland was uitgenodigd:

“In dit huis van het ‘roken’ lijkt de pijptabak speciaal te zijn aangeslagen. Er stonden kleipijpen op tafel en grote potten tabak – geleverd, geloof ik, door de firma Van Rossem…In 3 kwaliteiten: Longbottom Leaf, Old Toby, en Southern Star. V. Rossem heeft mij sindsdien pijpen en tabak gestuurd!”

Tolkiens vergelijking van zichzelf met hobbits is ook veelzeggend: “Ik ben in feite een Hobbit (in alles behalve grootte)…Ik rook een pijp, en hou van goed gewoon voedsel (ongekoeld), maar verafschuw de Franse keuken.” Sommigen zeggen ook dat tabaksblikken werden gebruikt als opslagplaats in zijn huis.

Samenvattend lijkt het er dus op dat pijpwiet helemaal geen eufemisme is voor cannabis, gezien de historische context waarin Tolkien leefde. Hoewel het oneerlijk is om te zeggen dat Tolkien nooit cannabis heeft gebruikt, omdat hij een leergierig professor, een huisvader en een vroom katholiek was, bestaan er maar weinig culturele bruggen tussen hem en de bevolkingsgroep die in Tolkiens vroegere en latere leven naar cannabis greep.

Tolkien’s Counter-Culture Following

Het toeval wil dat de convergentie van Tolkien en de tegencultuur van de jaren ’60 en ’70 precies de plek is waar de cannabis connectie voor het eerst werd gesmeed.

The Hobbit werd gepubliceerd in 1937 en Lord of the Rings in 1955, en tegen de tijd dat de jaren ’60 zich aandienden was er tot ver buiten de grenzen van Engeland een exemplaar te vinden in de handen van universiteitsstudenten en jonge progressieven.

“In de jaren zestig werd hij door veel leden van de ontluikende ’tegencultuur’ opgepakt, grotendeels vanwege zijn bezorgdheid over milieukwesties,” schrijft David Doughan van de Tolkien Society in zijn biografie.

Met sterke boventonen van ecologische duurzaamheid, anti-industrialisme, sterke vrouwelijke personages zoals Arwen en Éowyn, en kampioen underdogs die niet meer dan vier voet lang waren, Tolkiens boeken kregen een wijdverspreide cult aanhang vanwege hun ontegenzeggelijk sterke overlappingen met burgerrechten, tegencultuur, en psychedelische drugs.

“Verbijsterd door het bloedbad van onze natie in Vietnam en door de ultieme dreiging van een nucleair inferno, kon een hele generatie jonge Amerikanen zichzelf en hun problemen verliezen in de fijne kneepjes van dit driedelige epos,” schrijft Ralph C. Wood, een theologie- en literatuurprofessor met interesse in Tolkien. “Inderdaad, het gerucht deed de ronde – een wens die ongetwijfeld in vervulling wilde gaan – dat Tolkien The Lord of the Rings had gecomponeerd onder invloed van drugs.”

” kon alleen maar diegenen betreuren wier idee van een geweldige trip was om The Lord of the Rings en LSD tegelijk in te nemen,” voegt Doughan toe in zijn biografie.

Maar zelfs als zijn biografieën hem als een preutse laten klinken, moet je de mogelijkheid niet uitsluiten dat als Tolkien een product van een andere tijd was geweest, hij misschien wel de voorkeur had gegeven aan cannabis. Een hint is te vinden in zijn boek Unfinished Tales, een verzameling notities en verhalen die later zijn uitgegeven door zijn zoon Cristopher.

“Zowel de stilte als de rook leken Saruman erg te irriteren, en voordat de Raad uiteen ging zei hij tegen Gandalf: ‘Wanneer er over gewichtige zaken wordt gedebatteerd, Mithrandir, verbaast het me een beetje dat jij met je speelgoed van vuur en rook speelt, terwijl anderen een serieuze toespraak houden.’

Maar Gandalf lachte, en antwoordde: ‘Dat zou je niet verbazen, als je dit kruid zelf zou gebruiken. Je zou kunnen merken dat de uitgeblazen rook je geest vrijmaakt van schaduwen van binnen. Hoe dan ook, het geeft geduld, om zonder woede naar dwaling te luisteren. Maar het is niet een van mijn speeltjes. Het is een kunst van de Kleine Mensen in het Westen: een vrolijk en waardig volk, hoewel misschien niet van veel betekenis in uw hoge beleid.'”

Misschien vond Tolkien in tabak geestverruimende kwaliteiten die velen in cannabis vinden. Maar wat pijpkruid ook is, of wat J.R.R. zelf eigenlijk rookte, de planten zijn verschillende middelen om hetzelfde doel te bereiken waarvan geen enkele geleerde, lezer of criticus kan ontkennen dat Tolkien ze bedoelde: een waardering voor details, de natuur, en dingen die zo eenvoudig zijn als een pijp vol van je favoriete kruid. En mogen we een van deze soorten met LOTR-thema voorstellen?