Met zekerheid kan worden gesteld dat geen enkele psychische stoornis zo gehuld is in mysterie, onbegrip en angst als schizofrenie. “Het moderne equivalent van lepra”, zo noemt de gerenommeerde onderzoekspsychiater E. Fuller Torrey, M.D., schizofrenie in zijn uitstekende boek, Surviving Schizophrenia: A Manual for Families, Patients, and Providers.

Hoewel 85 procent van de Amerikanen erkent dat schizofrenie een stoornis is, is slechts 24 procent er daadwerkelijk mee bekend. En volgens een onderzoek uit 2008 door de National Alliance on Mental Illness (NAMI), kan 64 procent de symptomen niet herkennen of denkt dat de symptomen een “split” of meerdere persoonlijkheden omvatten. (Dat is niet zo.)

Afgezien van onwetendheid, zijn beelden van de agressieve, sadistische “schizofreen” overvloedig in de media. Dergelijke stereotypen bevorderen alleen maar het stigma en onderdrukken elk greintje sympathie voor mensen met deze ziekte, schrijft Dr. Torrey. Stigmatisering heeft een hele reeks negatieve gevolgen. Het wordt in verband gebracht met verminderde huisvestings- en werkgelegenheidskansen, verminderde levenskwaliteit, laag gevoel van eigenwaarde en meer symptomen en stress (zie Penn, Chamberlin & Mueser, 2003).

Het is dus al erg genoeg dat mensen met schizofrenie getroffen worden door een vreselijke ziekte. Maar ze hebben ook te maken met de verwarring, angst en afkeer van anderen. Of uw dierbare nu schizofrenie heeft of dat u er meer over wilt weten, een beter begrip ervan helpt de ziekte te demystificeren en is een enorme hulp voor degenen die eraan lijden.

Hieronder staan enkele wijdverbreide mythes – gevolgd door feitelijke feiten – over schizofrenie.

1. Individuen met schizofrenie hebben allemaal dezelfde symptomen.

Om te beginnen zijn er verschillende soorten schizofrenie. Zelfs individuen met hetzelfde subtype schizofrenie zien er vaak heel anders uit. Schizofrenie is “een enorm, enorm scala aan mensen en problemen”, zegt Robert E. Drake, M.D., Ph.D., hoogleraar psychiatrie en gemeenschaps- en gezinsgeneeskunde aan de Dartmouth Medical School.

Deel van de reden dat schizofrenie zo mysterieus is, is omdat we niet in staat zijn om onszelf in de schoenen van iemand met de stoornis te plaatsen. Het is gewoon moeilijk voor te stellen hoe het zou zijn om schizofrenie te hebben. Iedereen ervaart verdriet, angst en woede, maar schizofrenie lijkt zo ver buiten ons gevoels- en begripsveld te liggen. Het kan helpen om ons perspectief aan te passen. Dr. Torrey schrijft:

Diegenen onder ons die deze ziekte niet hebben gehad, zouden zich bijvoorbeeld moeten afvragen hoe we ons zouden voelen als onze hersenen ons parten zouden gaan spelen, als onzichtbare stemmen ons zouden toeschreeuwen, als we geen emoties meer zouden kunnen voelen en niet meer logisch zouden kunnen redeneren.

2. Mensen met schizofrenie zijn gevaarlijk, onvoorspelbaar en onbeheersbaar.

“Wanneer hun ziekte wordt behandeld met medicijnen en psychosociale interventies, zijn mensen met schizofrenie niet gewelddadiger dan de algemene bevolking,” aldus Dawn I. Velligan, Ph.D, hoogleraar en mededirecteur van de afdeling schizofrenie en aanverwante stoornissen aan de afdeling psychiatrie van het UT Health Science Center in San Antonio. Mensen met schizofrenie zijn vaker slachtoffer dan dader van geweld, hoewel onbehandelde psychische aandoeningen en drugsmisbruik vaak het risico op agressief gedrag verhogen”, zegt Irene S. Levine, psycholoog en co-auteur van het boek Schizophrenia and Related Disorders.D, psycholoog en co-auteur van Schizophrenia for Dummies.

3. Schizofrenie is een karakterfout.

Lazig, gebrek aan motivatie, lusteloos, gemakkelijk verward…de lijst van “kwaliteiten” die individuen met schizofrenie lijken te hebben, gaat maar door en door. Maar het idee dat schizofrenie een karakterfout is “is niet realistischer dan suggereren dat iemand zijn epileptische aanvallen zou kunnen voorkomen als hij dat echt zou willen of dat iemand zou kunnen “besluiten” om geen kanker te krijgen als hij het juiste voedsel zou eten. Wat vaak lijkt op karaktergebreken zijn symptomen van schizofrenie,” schrijven Levine en co-auteur Jerome Levine, M.D., in Schizophrenia for Dummies.

4. Cognitieve achteruitgang is een belangrijk symptoom van schizofrenie.

Ogenschijnlijk ongemotiveerde individuen ervaren hoogstwaarschijnlijk cognitieve problemen met het oplossen van problemen, aandacht, geheugen en verwerking. Ze kunnen vergeten hun medicijnen in te nemen. Ze kunnen ratelen en geen zin hebben. Ze kunnen het moeilijk hebben om hun gedachten te ordenen. Nogmaals, dit zijn symptomen van schizofrenie, die niets te maken hebben met karakter of persoonlijkheid.

5. Er zijn psychotische en niet-psychotische mensen.

Zowel het publiek als clinici zien psychose als categorisch – je bent psychotisch of je bent het niet – in plaats van symptomen die zich op een continuüm bevinden, zegt Demian Rose, M.D., Ph.D, medisch directeur van het PART-programma van de University of California, San Francisco en directeur van de UCSF Early Psychosis Clinic. De meeste mensen zullen het er bijvoorbeeld mee eens zijn dat mensen niet alleen maar depressief of gelukkig zijn. Er zijn gradaties van depressie, van milde eendagsweemoed tot diepe, verlammende klinische depressie. Op dezelfde manier zijn de symptomen van schizofrenie geen fundamenteel verschillende hersenprocessen, maar liggen ze op een continuüm met normale cognitieve processen, zei Dr. Rose. Auditieve hallucinaties lijken misschien buitengewoon anders, maar hoe vaak heb je een liedje in je hoofd gehad dat je vrij duidelijk kunt horen?

6. Schizofrenie ontwikkelt zich snel.

“Het is vrij zeldzaam om een grote daling in het functioneren te hebben,” zei Dr. Rose. Schizofrenie heeft de neiging zich langzaam te ontwikkelen. De eerste tekenen treden vaak op tijdens de adolescentie. Deze tekenen omvatten school, sociale en werk achteruitgang, problemen met het beheren van relaties en problemen met het organiseren van informatie, zei hij. Ook hier liggen de symptomen op een continuüm. In het beginstadium van schizofrenie hoort iemand misschien geen stemmen. In plaats daarvan kan hij gefluister horen, dat hij niet kan onderscheiden. Deze “prodromale” periode – vóór het begin van schizofrenie – is het perfecte moment om in te grijpen en behandeling te zoeken.

7. Schizofrenie is puur genetisch.

“Studies hebben aangetoond dat bij paren van eeneiige tweelingen (die een identiek genoom delen) de prevalentie van het ontwikkelen van de ziekte 48 procent is,” zegt Sandra De Silva, Ph.D, psychosociale behandeling co-directeur en outreach directeur bij het Staglin Music Festival Center for the Assessment and Prevention of Prodromal States (CAPPS) aan de UCLA, afdelingen psychologie en psychiatrie. Omdat ook andere factoren een rol spelen, is het mogelijk het risico op het ontwikkelen van de ziekte te verminderen, voegde zij eraan toe. Er zijn verschillende prodromale programma’s die zich richten op het helpen van risicovolle adolescenten en volwassenen.

Naast genetica heeft onderzoek aangetoond dat stress en gezinsomgeving een grote rol kunnen spelen bij het verhogen van iemands vatbaarheid voor psychose. “Hoewel we genetische kwetsbaarheid niet kunnen veranderen, kunnen we de hoeveelheid stress in iemands leven verminderen, copingvaardigheden opbouwen om de manier waarop we op stress reageren te verbeteren, en een beschermende low-key, kalme gezinsomgeving creëren zonder veel conflicten en spanningen in de hoop het risico op ziekteprogressie te verminderen,” zei De Sliva.

8. Schizofrenie is onbehandelbaar.

“Hoewel schizofrenie niet te genezen is, is het een bij uitstek behandelbare en beheersbare chronische ziekte, net als diabetes of hartaandoeningen,” zei Levine. De sleutel is om de juiste behandeling voor uw behoeften te krijgen. Zie Leven met Schizofrenie hier voor details.

9. De meeste mensen met schizofrenie “doen het goed om in de gemeenschap te leven met ambulante behandeling,” zei Velligan. Nogmaals, de sleutel is de juiste behandeling en het houden aan die behandeling, vooral het nemen van medicatie zoals voorgeschreven.

10. Mensen met schizofrenie kunnen geen productief leven leiden.

“Veel mensen kunnen een gelukkig en productief leven leiden,” zei Velligan. In een 10-jarig onderzoek onder 130 mensen met schizofrenie en middelenmisbruik – dat bij bijna 50 procent van de patiënten voorkomt – van de New Hampshire Dual Diagnosis Study, kregen velen controle over beide stoornissen, verminderden hun episodes van ziekenhuisopname en dakloosheid, leefden op zichzelf en bereikten een betere kwaliteit van leven (Drake, McHugo, Xie, Fox, Packard & Helmstetter, 2006). Meer specifiek: “62,7 procent had de symptomen van schizofrenie onder controle; 62,5 procent was actief bezig met het bereiken van remissies van middelenmisbruik; 56,8 procent had een zelfstandige woonsituatie; 41,4 procent had een competitieve baan; 48,9 procent had regelmatige sociale contacten met niet-middelenmisbruikers; en 58,3 procent gaf aan over het algemeen tevreden te zijn met het leven.”

11. Medicatie maakt lijders zombies.

Als we denken aan antipsychotische medicatie voor schizofrenie, denken we automatisch aan bijvoeglijke naamwoorden als lethargisch, lusteloos, ongeïnteresseerd en leeg. Velen geloven dat medicatie dit soort symptomen veroorzaakt. Meestal zijn deze symptomen echter ofwel het gevolg van schizofrenie zelf of van overmedicatie. Zombie-achtige reacties zijn “betrekkelijk gering, vergeleken met het aantal patiënten dat nooit een adequate proef met de beschikbare medicatie heeft gekregen,” aldus Dr. Torrey in Surviving Schizophrenia.

12. Antipsychotische medicijnen zijn erger dan de ziekte zelf.

Medicatie is de steunpilaar van de behandeling van schizofrenie. Antipsychotische medicijnen verminderen effectief hallucinaties, wanen, verwarrende gedachten en bizar gedrag. Deze middelen kunnen ernstige bijwerkingen hebben en kunnen fataal zijn, maar dit is zeldzaam. “Antipsychotica, als groep, zijn een van de veiligste groepen medicijnen die algemeen gebruikt worden en zijn de grootste vooruitgang in de behandeling van schizofrenie die tot nu toe heeft plaatsgevonden,” schrijft Dr. Torrey.

13. In tegenstelling tot dementie, die na verloop van tijd verergert of niet verbetert, lijkt schizofrenie een probleem te zijn dat omkeerbaar is, aldus Dr. Rose. Er is geen grens die eenmaal overschreden betekent dat er geen hoop meer is voor een persoon met schizofrenie, voegde hij eraan toe.